Do Betlejem! To kierunek, który warto obrać sobie w Adwencie. Poprowadzi nas tam czułość i nawrócenie. Wszystko po to, byśmy 24 grudnia wieczorem znaleźli się w dobrym miejscu i czasie.

Gdy zaczyna się Adwent, to często sięgam po jedną z książek, która już od wielu lat znajduje się w mojej biblioteczce. Dostałem ją, jak miałem 10, może 12 lat. Mowa o „Tajemnicy Bożego Narodzenia”, której autorem jest Jostein Gaarder. Tak, ten sam, który napisał dużo bardziej znaną powieść „Świat Zofii”. Dzięki tej książce wielu – nie tylko młodych – ludzi zainteresowało się filozofią.

Okruchy
„Tajemnica Bożego Narodzenia” nie jest tak obszerna jak „Świat Zofii”. Niemniej, zawiera w sobie równie wiele mądrości. Pomimo moich 34 lat ta książka wciąż mnie urzeka – swoją prostotą, ale też głębią. Przed nami kolejny Adwent – postanowiłem, że i w tym roku przeczytam tę historię. Niby ją znam, ale tak naprawdę za każdym razem odkrywam w niej coś nowego. Jakiś okruch, szczegół, który każe mi trochę inaczej spojrzeć na tę opowieść.

Adwentowe oczekiwanie ma wymiar głębszy niż tylko ten, który prowadzi nas do Bożego Narodzenia.
Paruzja
Jednym z często używanych w czasie Adwentu słów jest termin pochodzenia greckiego – paruzja. Słowo to używane jest w greckim Nowym Testamencie i najczęściej odnosi się do powtórnego przyjścia Jezusa Chrystusa na końcu czasów.

Słowo to oznacza „przybycie” lub „obecność” i odnosi się do dnia, w którym Jezus powróci w chwale.

Adwent zawsze był w ten sposób kojarzony, ponieważ pierwsze przyjście Jezusa w Boże Narodzenie w naturalny sposób przypomina nam o Jego powtórnym przyjściu, na które mamy się przygotować. Na tę rzeczywistość otwiera nas modlitwa mszalna w pierwszą niedzielę Adwentu.

Chyba najbardziej kojarzącym się z Adwentem kolorem jest fioletowy. Jednak nie każdy wie, że ta barwa była dawniej kojarzona z żałobą, a w czasie Adwentu prym wiodły zieleń i czerwień.

„W adwenta ziemia święta” – to zdanie, które dawniej padało w niemal każdym polskim domu. W związku z tym, jak pisze Elwira Madziar-Kosieradzka, często już od listopada aż do wiosny zakazane były wszelkie prace polowe. Nie wolno było nawet wbijać palików w ziemię. Wieczory spędzano więc głównie w domu – kobiety darły pierze na poduszki lub przebierały fasolę i przygotowały ozdoby na święta.

Zielony jak wieniec
Jedną z częściej wykonywanych i wciąż dziś popularnych ozdób jest wieniec pleciony z zielonych gałązek. Ozdabia się go czterema świecami, które symbolizują adwentowe niedziele. Czasami wieńce wiesza się też na drzwiach. Ta tradycja ma jednak pogańskie korzenie – ma sprawić, że gospodarstwo domowe będzie chronione przed odwiedzinami zmarłych. Dawniej mieszkańcy Beskidów już od połowy grudnia wieszali w oknach i na drzwiach gałązki drzew iglastych symbolizujących życie – w obawie przed spiskującymi w wigilię św. Łucji duszami.

Pamiętam, że jako dziecko często słyszałem tekst: „jaka Wigilia, taki cały rok”. Rodzice motywowali nas tym porzekadłem do sprzątania, pomocy w przygotowaniach i, co najważniejsze, powstrzymywania się od kłótni. Szczególnie wtedy, gdy napięcie w domu rosło wprost proporcjonalnie do temperatury w kuchni.

 Generalne porządki

Może tym razem zamiast stawać na głowie, by kupić ostatecznie prezenty, wymyć wszystkie okna i zrobić rybę na dwa dodatkowe sposoby, spróbujemy zaplanować ciągle odkładaną spowiedź, wstać choć jeden raz na roraty i znaleźć chwilę, żeby zwyczajnie się zatrzymać i podjąć refleksję nad tym, co przed nami?
Wiem, że brzmi to jak powtarzany rokrocznie życzeniowy refren wiecznie zagonionego człowieka, ale to prawda o mnie samym, bo przez lata do przedświątecznej spowiedzi „wpadałem” gdzieś pomiędzy zabijaniem karpia a kupowaniem na ostatnią chwilę niechcianych skarpet.

Nie ma świąt Bożego Narodzenia bez choinki – przynajmniej w naszej szerokości geograficznej. Nawiązując do tradycji, sięgającej czasów pogańskich, choinka stała się jednym z ważnych symboli tych świąt, chociaż przez długi czas zwyczaj jej przystrajania nie mógł dotrzeć do świątyń, co nastąpiło dopiero w XX stuleciu.

uż Rzymianie ozdabiali swoje domy wiecznie zielonymi roślinami, np. jemiołą, bluszczem, wawrzynem, gdy przygotowywali się do obchodów przypadających w dniach 17-24 grudnia Saturnaliów, czyli święta boga urodzaju - Saturna. Już wtedy odbywały się procesje ze światłem i obdarowywanie siebie nawzajem prezentami.

W polskich domach jest od wieków tradycja, że przy wigilijnym stole zostawia się puste miejsce dla tzw. zabłąkanego wędrowca.
Na kogo w dzisiejszych czasach czeka dodatkowe nakrycie?
W dzień Wigilii Bożego Narodzenia nakrywamy stół białym obrusem, kładziemy sianko. Na najważniejszym miejscu stawiamy ozdobny talerzyk z opłatkiem. Stół jest dekorowany gałązkami jedliny, świecami. Stawiamy najelegantszą zastawę i podajemy zgromadzonym gościom dwanaście wigilijnych potraw. Gdzieś na końcu stołu jest pusty talerz...

Ze świętami Bożego Narodzenia związanych jest bardzo wiele liturgicznych i ludowych zwyczajów oraz symboli, które nadają tym świętom niepowtarzalny klimat. Niektóre z nich są starsze niż chrześcijaństwo. Do najważniejszych należy Pasterka, wieczerza wigilijna, choinka, szopka i jasełka.

W świętowaniu Bożego Narodzenia istotne miejsce zajmuje Pasterka, czyli odprawiana o północy z 24 na 25 grudnia Msza św. Wierni, uczestnicząc w niej, podobnie jak opisani przez Ewangelie pasterze, oddają cześć narodzonemu Zbawicielowi, chwalą Boga na wysokościach i radują się z otrzymanej łaski.

Do koniecznych elementów Pasterki należy śpiewanie kolęd oraz odwiedzenie ustawianej w każdym kościele szopki.