POCZET PAPIEŻY VI - VII WIEK

L. Anastazy II r.496-498

Anastazy był synem kapłana Piotra i pochodził z rodziny mieszczańskiej. Za pontyfikatu Gelazego I Anastazy był diakonem. Po śmierci Gelazego I został wybrany na papieża. Papież Anastazy II podjął działanie, by zakończyć schizmę pomiędzy Kościołem Wschodnim i Zachodnim. Uznał ważność sakramentów udzielonych przez ekskomunikowanego patriarchę Akacjusza (472 – 489) i jego księży, ale domagał się wykreślenia imienia patriarchy z dyptyków. Potępił teorię o dziedziczeniu od rodziców duszy człowieka przez akt urodzenia tzw. Generacjonizm lub traducjonizm. Papież nawiązał kontakt z monofizytą Andrzejem, biskupem Salonik najbardziej zagorzałym zwolennikiem Akacjusza. Taka pojednawcza polityka papieża Anastazego II spowodowała dwuznaczność ocen postawy papieża. Oskarżono go o potajemne sprzyjanie schizmie. Średniowieczna ocena pontyfikatu Anastazego II znalazła odzwierciedlenie w Boskiej komedii Dantego Alighieri (1265 – 1321), w której papież został umieszczony w piekle. Anastazy II zmarł w Rzymie i został pochowany w portyku bazyliki św. Piotra.

LI. Św. Symmach r.498-514

Symmach był synem Fortunata. Po śmierci Anastazego II większość duchownych przeciwników Bizancjum, zebranych na Lateranie wybrała na papieża diakona Symmacha. Mniejszość duchownych wraz z grupą senatorów rzymskich zebranych w kościele S. Maria Maggiore dokonała elekcji archi prezbitera Wawrzyńca. Obaj elekci w dniu wyboru zostali konsekrowani na biskupów i obaj zaapelowali do króla ostrogockiego arianina Teodoryka Wielkiego (493 – 526) w Rawennie o rozstrzygnięcie sporu, który z nich jest prawowitym papieżem. Król wychodząc z założenia, że na Stolicy Apostolskiej powinien zasiąść; opowiedział się za Symmachem. Papież Symmach zwołał synod do Rzymu do bazyliki św. Piotra, na którym uznano go za prawowitego papieża i unormowano po raz pierwszy w dziejach Kościoła sposób przeprowadzenia wyboru biskupa Rzymu. Postanowiono, że w przypadku podwójnej elekcji, żaden z kandydatów nie będzie mógł piastować urzędu papieskiego; najpierw miała być osiągnięta jedność, przy czym decydować miała większość. Zabroniono ubiegania się o godność papieską przed śmiercią urzędującego papieża, prawowitego biskupa Rzymu. Mógł on jednak wyznaczyć swego następcy, biskupem Rzymu miał zostać ten, który uzyska większość głosów lokalnego duchowieństwa. Wawrzyniec ustąpił, podpisał ustawę i został mianowany biskupem Nucerii w Kampanii. Zwolennicy Wawrzyńca nie zrezygnowali z walki o papiestwo dla swojego wybrańca, oskarżyli Symmacha przed królem Italii o zagarnięcie pieniędzy kościelnych w celu uzyskania godności papieskiej, intymne pożycie z kobietą i obchodzenie świt Wielkanocy według starego kalendarza rzymskiego, a nie aleksandryjskiego. Dla rozstrzygnięcia oskarżeń zebrał się synod 23 października 502 r., który uznał, że papież nie może być sądzony przez żaden sąd złożony z ludzi, osąd należy zostawić Bogu. Symmacha uznano za prawowitego papieża by uzasadnić decyzję synodu, posłużono się przekazami ustnymi z czasów papieża Sylwestra I, które ujęto w formy dokumentów prawa. Stwierdzały one, że Stolica Apostolska nie może być przez nikogo sądzona. Król Teodoryk niezadowolony z werdyktu synodu pozwolił Wawrzyńcowi przebywającemu w Rawenne na powrót do Rzymu. Symmach został uwięziony w bazylice św. Piotra. Dopiero po czterech latach usunięto z Rzymu Wawrzyńca i jego zwolenników a papież Symmach odzyskał kościoły i majątki papieskie. Symmach był pierwszym papieżem, który przesłał paliusz francuskiemu biskupowi Arles Cezaremu (502 – 524). Do mszy św. celebrowanej przez biskupa papież wprowadził Gloria in excelsis – Chwała na wysokości. Symmach upiększył bazylikę św. Piotra i zbudował pierwszą prywatną rezydencję papieską na miejscu obecnego pałacu. Symmach zmarł w Rzymie i został pochowany w portyku bazyliki św. Piotra. Kościół czci Symmacha jako świętego w liturgii 19 lipca.

 

LII. Św. Hormizdas r.514-523

Hormizdas był synem Justusa, urodzony we Frosinone w rodzinie arystokratycznej. Hormizdas był żonaty przed przyjęciem święceń kapłańskich i miał syna Sylweriusza, który później został papieżem (536 – 537). Za pontyfikatu Symmacha Hormizdas był archidiakonem Kościoła rzymskiego. W 515 r. doszło do ugody między Kościołem rzymskim a Kościołami wschodnimi w duchu dekretów z Chalcedonu i dogmatycznego listu papieża Leona I. Ustalono, że biskupi muszą oficjalnie wypowiedzieć w swoich kościołach wyznanie wiary, potępić przywódcę monofizytów w obecności świadków, oraz podpisać oświadczenie zawierające wyznanie wiary napisane przez notariuszy papieskich. Przypadki wypędzonych biskupów miały być na nowo rozpatrywane przez Stolicę Apostolską. Sprawy biskupów, których oskarżono o prześladowanie ortodoksów, były zarezerwowane do rozstrzygnięcia przez papieża. Oświadczenie podpisane przez biskupów wschodnich jest powszechnie znane jako formuła Hormizdasa formuła Hormisdae. Sobór Watykański I włączył formuła Hormizdasa do konstytucji dogmatycznej Pastor aeternus (18 lipca 1870 r.). Wkrótce rozpoczęły się nowe spory o prymat stolicy biskupiej Rzymu i Konstantynopola pogłębione z powodu propozycji mnichów scytyjskich pragnących wprowadzić nową formułę teopaschatyczną – „jedna z osób Świętej Trójcy cierpiała w ciele”. Papież ustosunkował się negatywnie do sformułowań teopaschatycznych. Hormizdas zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół czci Hormizdasa jako świętego w liturgii 6 sierpnia.

 

LIII. Św. Jan I r.523-526

Jan był synem Konstantyna, pochodził z Toskanii. Był diakonem rzymskim. Po śmierci Hormizdasa został wybrany na papieża przez większość elektoratu dążącą do pojednania Rzymu z Kościołem wschodnim i cesarzem. Papież Jan I w 525 r. Ustanowił ROK KOŚCIELNY na podstawie obliczeń Dionizego Małego (470-556). Rok Kościelny rozpoczyna się w dniu Wielkanocy, zgodnie z aleksandryjskim zwyczajem, który został przyjęty w Rzymie. Rozpoczęto praktykę liczenia lat od narodzin Jezusa Chrystusa, nazywając erą chrześcijańską – Anno Domimi lub erą dionizyjską. Cesarz Justynian I (518-527) rozpoczął prześladowania arian w tym także Gotów wyznania ariańskiego. Takie postępowanie zaniepokoiło króla Italii Teodoryka, który sam był Gotem i arianinem. Papież Jan I dla dobra katolików zachodnich podjął się misji u cesarza bizantyjskiego, aby zakończyć prześladowanie arian. Papież Jan I wybrał się do Konstantynopola stolicy cesarstwa bizantyjskiego gdzie witano go bardzo uroczyście jako następcę św. Piotra. Cesarz Justynian I wyraził zgodę jedynie na zwrot kościołów arianom. Innych ustępstw nie udało papieżowi się uzyskać. Jan I był pierwszym papieżem, który opuścił Italie i przybył na Wschód. Jan I przywiózł z Konstantynopola wiele darów, które rozdzielił między rzymskie bazyliki. Papież po przyjeździe do Rawenny został przyjęty przez króla z podejrzliwością, że zawarł porozumienie z cesarzem przeciwko niemu. Teodoryk zatrzymał Jana I w Rzymie, gdzie papież zmarł. Papieża Jana I uważano za męczennika, jego zwłoki przewieziono z Rawenny do Rzymu i pochowano w bazylice św. Piotra 27 maja. Kościół czci Jana I jako świętego w liturgii 18 maja. W I K O N O G R A F I I św. Jan I przedsta­wiany jest w stroju papieża. Jego atrybutem jest więzienie.

 

LIV. Św. Feliks IV r.526-530

Feliks urodził się w Sannio w Benewencie, był synem Kastorjusza. Był diakonem rzymskim. Po śmierci Jana I został wybrany na papieża po 58 dniach wakansu, jako protegowany ostrogockiego króla Teodoryka Wielkiego. Król Atalaryk następca Teodoryka wydał edykt królewski, który przywracał przywileje rzymskiego duchowieństwa, oskarżenie cywilne i karne przeciwko osobom duchownym miało być rozpatrywane przez papieża lub wyznaczony przez niego sąd. Papież Feliks IV przesłał biskupowi Arelate Cezaremu zwalczającemu semipelagianizm dwadzieścia pięć twierdzeń definiujących naukę Kościoła na temat łaski i wolnej wioli, opierały się one głównie na Biblii i pismach Ojców Kościoła, szczególnie św. Augustyna, zebranych przez Prospera z Akwitanii (390-463). Twierdzenia te przyjęte przez synod w Orange (529) i zaaprobowane przez Bonifacego II (531) przyczyniły się do zakończenia sporu o łaskę. Za pontyfikatu Feliksa IV Kościół rzymski przejął szereg świątyń pogańskich na Forum Romanum. Papież otrzymał od królowej Amalasunty pozwolenie na zajęcie Templum Sacrae Urbis i dołączenie do niej małej okrągłej świątyni, tzw. Heroon Romuli na Via Sacra, przez dobudowanie nawy i atrium. Papież Feliks IV poświęcił ten kościół świętym męczennikom Kosmie i Damianowi. Pod koniec pontyfikatu Feliks IV na wzgórzu Monte Cassino powstał klasztor założony przez Benedykta z Nursji. Papież Feliks IV w obliczu śmierci wyznaczył – przez nałożenie paliusza swego następcę – archidiakona Bonifacego. Feliks IV zmarł w Rzymie i został pochowany w portyku bazyliki św. Piotra. Kościół czci Feliksa IV jako świętego w liturgii 22 września.

 

LV.  Dioskur r.530

Diaskur był diakonem w Aleksandrii, zwalczał monofizytyzm. W nieznanych okolicznościach uciekł do Rzymu przed panującymi w Egipcie monofizytami. Dzięki wykształceniu i biegłej znajomości języka greckiego zajął poczesne miejsce wśród duchowieństwa rzymskiego. W 506 r. Dioskur został wysłany przez papieża Symmacha do ostrogockiego króla Italii Teodoryka Wielkiego (493-526) przebywającego Rawennie, Dioskur przyczynił się do zakończenia schizmy akacjańskiej. Dioskur został wybrany na papieża przez większość duchowieństwa rzymskiego i w tym samym dniu konsekrowany w bazylice św. Jana na Lateranie. Mniejszość wybrała Bonifacego, którego umierający papież Feliks IV wyznaczył na swego następcę. Śmierć Dioskura po 22 dniach od konsekracji, zakończyła schizmę. Miejsce pochowania Dioskura nie jest znane.

 

LVI. Bonifacy II r.530-532

Bonifacy był synem Sigibulda i wywodził się z greckiej rodziny zamieszkałej w Rzymie. Był pierwszym papieżem pochodzenia germańskiego. Bonifacy był archidiakonem za pontyfikatu Feliksa IV, który na łożu śmierci by uniknąć sporów i schizmy desygnował go na swojego następcę. Feliks IV tuż przed śmiercią w obecności rzymskich kapłanów i senatorów nałożył swój paliusz Bonifacemu. Senat uznając działania Feliksa IV za niekonstytucyjne, wydał edykt zakazujący dyskusji na temat sukcesji za życia panującego papieża oraz przyjmowania przez kogokolwiek nominacji pod karą wygnania i konfiskaty mienia. Po śmierci Feliksa IV większość rzymskich duchownych odmówiła uznania Bonifacego i wybrała na papieża diakona Dioskura z Aleksandrii. Bonifacy II i Dioskur zostali konsekrowani tego samego dnia. Dioskur zmarł po 22 dniach panowania od konsekracji i dopiero popierające go duchowieństwo uznało wybór Bonifacego II. Papież Bonifacy II zwołał synod w Rzymie 27 XII 530 r. i gdy uzyskał poparcie swoich przeciwników, potępił śmiertelnie Dioskura i ustanowił prawo mianowania za życia panującego papieża swego następcy. Synod rzymski w 531 r. zwołany w bazylice św. Piotra oraz następny synod zwołany przez cesarza do Rzymu, na którym sprzeciwiano się tego rodzaju praktykom, zmusił Bonifacego II do odwołania swoich ustaleń i osobistego spalenia kontrowersyjnego dokumentu. Papież Bonifacy II zatwierdził uchwały II synodu w Orange (529 r.), który pod przewodnictwem bp. Cezarego (502-542) z Arles rozwiązał kontrowersje na temat łaski i wolnej woli. W Kościele uchwały te zyskały znacznie obowiązującej nauki o grzechu pierworodnym i łasce. Bonifacy II zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LVII. Jan II r.533-535

Jan był synem arcykapłana Projektusa. Po śmierci Bonifacego II na Stolice Apostolska po dwu i pół miesiącach, dewagacji wybrano na papieża Merkurego, kapłana rzymskiego kościoła S. Clemente. Merkury nie chcąc używać imienia pogańskiego bożka był pierwszym papieżem, który po wyborze zmienił imię. Merkury przyjął imię papieża-męczennika – Jana I. Ponieważ po śmierci Bonifacego II podejmowano próby uzyskania godności papieskiej drogą świętokupstwa, Janowi II udało się uzyskać potwierdzenie dekretu wydanego przez senat Rzymu skazującego na banicję każdego, kto by dążył do uzyskania godności papieskiej świętokupstwem. Król Atalaryk rozkazał, by rozporządzenie to wyryto w marmurze i zawieszono w portyku bazyliki św. Piotra. Papież Jan II w 533 r. uznał formułę teopaschityczną zaproponowana przez mnichów scytyjskich. Akoimeci wspólnota zakonna w Konstantynopolu, mnisi Sostenionu zw. Bezsennymi (pełnili służbę bożą nieprzerwanie dniem i nocą), zwalczała formułę teopaschityczną i odmawiała tytułu Theotokos (Matka Boga) Najświętszej Maryi Pannie. Król Justynian I zażądał od papieża Jana II potępienia mnichów, co papież uczynił 24 marca 534 r. i poinformował o tym fakcie cesarza. W liście Raddentus honorem cesarz Justynian I (527-565) uznawał papieża za zwierzchnika wszystkich Kościołów. Jan II zmarł W Rzymie i został pochowany w portyku bazyliki św. Piotra.

 

LVIII. Św. Agapit I r.535-536

Agipit pochodził z arystokratycznego i bogatego rodu Anicjuszów, był synem Gordiana, prezbitera przy kościele SS Giovanni e Paolo, zamordowanego przez zwolenników antypapieża Wawrzyńca. Agapit był archidiakonem rzymskim. Po wyborze na papieża Agapit I opowiedział się za obieralnością papieży, a przeciwko nominacji przez poprzednika. Agapit I rozpoczął swój pontyfikat od publicznego spalenia klątwy rzuconej przez Bonifacego II na Dioskura. Agapit I zabraniał świeckim nauczania w Kościele. Na prośbę cesarza Justyniana I zatwierdził prawowierność formuły teopaschitycznej mnichów scytyjskich. Papież zamienił swój rodzinny dom na wzgórzu celiańskim w bibliotekę, która miała być częścią zakładanego ośrodka wyższych studiów religijnych (Uniwersytetu Rzymskiego) i biblioteki teologicznej, na wzór Biblioteki Aleksandryjskiej. Cesarz bizantyjski Justnian przygotował się do podboju Italii, która od 476 r. była germańskim królestwem. Król Italii Teodahad (534-536) zaniepokojony planami cesarza bizantyjskiego wysłał papieża Agapiata I z misja do Konstantynopola by odwieść Justynina I od inwazyjnych zamiarów. Papież Agapit I dla realizacji celów misji musiał zastawić naczynia liturgiczne, by sfinansować swoją podróż, świadczy to o zubożeniu finansowym ówczesnego Kościoła rzymskiego. Agapita I uroczyście powitano w Konstantynopolu, ale misja zakończyła się niepowodzeniem. Agapit I zmarł w Konstantynopolu, ciało przewieziono do Rzymu i pochowano w portyku bazyliki św. Piotra 20 września 536 r. Kościół na zachodzie czci Agapita I jako świętego w liturgii 22 kwietnia, Kościół na wschodzie 17 kwietnia.

 

LIX. Św. Sylweryusz r.536-537

Święty Sylweryusz, rodem z okolic Rzymu, był synem św. Hormidiasza, który owdowiawszy i wstąpiwszy do stanu duchowego, na początku VI-ego wieku zasiadł na Stolicy Apostolskiej. Święty Sylweryusz pierwszą razą został na też godność nieprawnie wyniesiony; później jednakże wybór jego uprawniono a on sam okazał się nie tylko Papieżem wielkich cnót, mężnym obrońcą praw Kościoła i Wiary świętej, lecz w końcu śmierć męczeńską poniósł za stałość i nieugiętość przed tyranami, w spełnieniu obowiązków swojego najwyższego Pasterstwa. Po śmierci świętego Agapita, poprzednika Sylweryusza na Stolicy Apostolskiej, żądała małżonka cesarza Justyniana, imieniem Teodora, ażeby Sylweryusz spólnie działał z Patryarchą Antymiuszem, który za kacerstwo przez Papieża, Agapita z godności był złożony, a nadto, aby go znów uznał prawowitym Biskupem. Sylweryusz znał dobrze niebezpieczeństwa grożące mu ze strony przewrotnej i złośliwej cesarzowej, pełen, przeto troski mówił do przyjaciół: „Przeczuwam, dokąd ten zatarg doprowadzi, i że życie mnie kosztować będzie”, mimo to pozostał jednak stałym w postanowieniu i odpisał cesarzowej, że takiemu jej żądaniu nigdy nie ulegnie. Cesarzowa widząc, że tym sposobem nic u Papieża nie zyska, uciekła się do kłamstwa i podstępu. Był naówczas w Konstantynopolu Wigiliusz, Diakon Kościoła rzymskiego, człowiek dumny i ambitny, a przedtem kłótliwego usposobienia. Temu to Wigiliuszowi cesarza przyrzekła, że go wyniesie do godności Papieskiej i nadto da mu siedemset sztuk złota, jeżeli do spółki z kacerzami uzna Antyliusza Biskupem. Wigiliusz przysłał na te warunki, i udał się do Rzymu z pismem cesarzowej do Belizaryusza, dowódcy wojsk, w którym cesarzowa rozkazuje wypędzić z Rzymu Sylweryusza, a w miejsce jego Wigiliusza osadzić na tronie Papieskim. Belizaryusz wahał się zrazu, lecz żona jego, przyjaciółka cesarzowej i Wigiliusza, nie dała mu spokoju, oczerniając nawet Sylweryusza przed mężem, że knuł zdradę przeciwko cesarzowi. Belizaryusz nie wierzył w obwinianie, mimo to uległ żonie i żądał od Papieża, aby cesarzowej ustąpił i działał wspólnie z kacerzami; pod tym jedynie warunkiem chciał mu dać spokój. Sylweryusz wszakże nie ustąpił i oświadczył, że przenigdy z kacerzami spólności mieć nie będzie. Przewidując, jakie niebezpieczeństwo mu zagraża, udał się do kościoła świętej Sabiny, gdzie jak sądzi, będzie bezpiecznym. Po kilku dniach Belizar, nie odważywszy się wejść do kościoła, posłał sługę i poprosił Papieża, aby odwiedził jego chorą małżonkę i przyniósł jej słowa pociechy. Sylweryusz dał się podejść tym sposobem i udał się z duchownymi do pałacu Belizara, ale zaledwie wstąpił w progi, odłączono go od kapłanów i wprowadzono samego do komnaty złej niewiasty. Zastał ją samą leżącą na łożu i złorzeczącą Papieżowi; potem zdjęto z niego szaty Papieskie i obleczono w suknię zakonną. Kapłanów oczekujących go przed bramą uwiadomiono, że Sylweryusz pozbawiony godności Papieskiej, został zakonnikiem, czem kapłani zasmuceni powrócili do domu. Nazajutrz mianowano Wigiliusza Papieżem, a Sylweryusza żołnierze przemocą zabrali na okręt i wysłali do Patery na wygnanie. W mieście tem mieszkał pobożny Biskup, który wziął Sylweryusza w opiekę; sam nawet udał się do Konstantynopola i żądał, aby go przedstawiono cesarzowi. Stanąwszy przed cesarzem żalił się na krzywdę, jaką Papieżowi wyrządzano i oświadczył, że wielka odpowiedzialność spadnie na cesarza i kraj, jeżeli Sylweryuszowi krzywda nie będzie wynagrodzoną. Królów, powiedział, jest więcej na ziemi, ale Papież tylko jeden; tak samo, jak jeden Kościół św. Cesarz, w gruncie dobry katolik, oburzył się na postępek Belizaryusza, iż się wszystkiego dopuścił bez jego wiedzy i kazał przywrócić Sylweryusza na Papiestwo, jako też z wielką czcią odwieźć go do Rzymu. Teodora jednakże uwiadomiwszy o tym Belizaryusza, wymogła na nim, aby tego nie dopuścił. Jakoż kazał on czatować na okręt wiozący Papieża, pojmał go i uwięził na wyspie Palmaryi, naprzeciw Teracyny położonej, gdzie go w krótkim czasie głodem umorzyli. Umarł tam dnia 20 czerwca roku Pańskiego 538, a Kościół cześć mu oddaje jako św. Męczennikowi. Wigiliusz, który podobnież jak święty Sylweryusz, nieprawnie wyniesionym był na Stolicę rzymską, również stał się wielkim Papieżem. Po śmierci Sylwera obrany Papieżem, tylko o dobro Kościoła zabiegał, gotów w obronie jego życie położyć. Z tego powodu zerwawszy z cesarzową, rzucił na nią klątwę. Belizaryusz również przykładnie pokutował za gwałty, jakich się na osobie Papieża dopuścił i na dowód tego wzniósł w Rzymie kościół z napisem nad głównymi drzwiami umieszczonym, w którym wyraża żal, jakim za zbrodnicze targnienie się na świętego Sylweryusza był przyjęty.

 

LX. Wigiliusz r.537-555

Wigiliusz urodzony około 500 r., pochodził z rodziny arystokratycznej, był synem Jana, konsula i prefekta pretorianów za czasów Teodoryka Wielkiego. (493 – 526) Wigiliusz był diakonem rzymskim. Papież Bonifacy II wyznaczył Wigiliusza na swego następcę na synodzie rzymskim w 531 r., wkrótce jednak musiał tę kandydaturę wycofać wskutek sprzeciwu duchowieństwa i senatu rzymskiego. Wigiliusz od 533 r. był apokryzjariuszem papieskim na dworze cesarskim w Konstantynopolu. Cesarzowa Teodora żona Justyniana I zawarła z Wigiliuszem tajny układ. Cesarzowa zapewni mu tron papieski, a on uzna za nieważny sobór chalcedoński i przywróci urząd patriarsze Antymosowi, monofizytowi. Wigiliusz powrócił do Rzymu z ciałem papieża Agapita I zmarłego w Konstantynopolu. Przywiózł też rozkaz cesarzowej Teodory do generała Belizariusza, wodza wojsk cesarskich, dotyczący usunięcia papieża Sylweriusza, wybranego przy poparciu ostrogockiego króla Italii Teodahada (534 – 536). Gdy Belizariusz zdetronizował Sylweriusza wprowadził na stolicę biskupią Rzymu Wigiliusza. Po zrzeczeniu się przez Sylweriusza godności papieskiej i jego śmierci, Wigiliusz został powszechnie uznany za prawowitego papieża. Papież Wigiliusz zatwierdził postanowienia IV Soboru Powszechngo w Chalcedonie (451) i uważał Rzym za pierwszą stolicę w sprawach wiary. Zaakceptował dogmatyczny edykt cesarza Justyniana potępiający naukę i osobę Orygenesa (185-254). Justynian I wydał następny edykt cesarski potępiajacy Trzy Rozdziały, to znaczy zbiór pism Teodora z Mopsuestii (428), niektóre pisma Teodoreta z Cypru (465) i Ibasa z Edessy (457), zwolenników chrystologii. Edykt cesarski przyjęto powszechnie na Wschodzie, ale na Zachodzie odmówiono jego akceptacji. Cesarz Justynian I w celu wymuszenia uznania swego edyktu na Zachodzie posłał do Wiecznego Miasta wysłannika, który aresztował papieża i wywiózł go do Katanii na Sycylii. Z Sycylii przewieziono Wigiliusza do Konstantynopola gdzie spędził osiem lat. Po podpisaniu porozumień z cesarzem Justynianem I papież Wigiliusz powrócił do Rzymu. Postępowanie papieża uznano za zdradę Kościoła. Papież Wigiliusz ciągle niepokojony, obawiając się o swoje życie zdecydował się na ucieczkę przez Bosfor do Chalcedonu. Cesarz zwołał do Konstantynopola V Sobór Powszechny. Sobór potępił Trzy Rozdziały. Papież odmówił uznania decyzji soboru, za co został umieszczony w areszcie domowym. Doradcy Wigiliusza zostali wtrąceni do więzienia, oporni biskupi złożeni z urzędników i skazani na wygnanie. Po wielomiesięcznych naciskach papież Wigiliusz 23 lutego 554 r. ostatecznie poparł decyzje soboru. Papież został uwolniony z aresztu i pozwolono mu na powrót do Rzymu. Wigiliusz zmarł w czasie podróży w Syrakuzach. Został pochowany w Rzymie w kościele S. Marcello przy Via Salaria.

 

LXI. Pelagiusz I r.556-561

Pelagiusz był synem Jana, pochodził z rodziny arystokratycznej. Pelagiusz był diakonem rzymskim i pełnił funkcję papieskiego apokryzjariusza. Za pontyfikatu Wigiliusza był doradcą cesarza Justyniana I w Konstantynopolu. Gdy papież Wigiliusz został uwięziony i wywieziony z Rzymu Pelagiusz został wysłany przez cesarza do Rzymu i pełnił obowiązki papieskiego wikariusza. Gdy Rzym 17 grudnia 546 r. został zdobyty przez ostrogockiego króla Totilę (541-552), Pelagiusz osobiście zjawił się przed nim i otrzymał obietnicę oszczędzenia mieszkańców.Pelagiusz został wysłany przez króla Totilę do Konstantynopola, gdzie bezskutecznie zabiegał o pokój króla Ostrogotów z cesarzem Bizancjum. Pelagiusz popierał Wigiliusza w oporze przeciwko cesarzowi, który nalegał, by papież potępił Trzy Razdziały. Pelagiusz napisał Refutatorium przeciwko Wigiliuszowi, gdy ten był skłonny ulec cesarzowi za co został aresztowany i więziony.Po śmierci Wigiliusza w nowej sytuacji Pelagiusz potępił Trzy Rozdziały i został uwolniony. Zawarł porozumienie z cesarzem Justynianem I, który desygnował go na papieża i wysłał do Rzymu, co wywołała zgorszenie w Kościele zachodnim. Nowy papież nie był jednak życzliwie przyjęty przez rzymskich duchownych. Żaden biskup nie chciał konsekrować Pelagiusza.Pelagiusz po wielomiesięcznych oczekiwaniach został konsekrowany na papieża przez dwóch biskupów. Wyznał wówczas swoją wiarę i zaznaczył przywiązanie do czterech ekumeniczny soborów, szczególnie soboru chalcedońskiego. Od pontyfikatu Pelagiusza I papieże przed konsekracją mieli obowiązek uzyskania potwierdzenia swojego wyboru przez cesarza. Papież Pelagiusz I rozbudował Rzym i rozpoczął porządkowanie finansów. Papież przeprowadził reorganizację dóbr Kościoła rzymskiego. Dokonał renowacji kościoła SS. Giovannie Paolo. Rozpoczął budowę Kościoła w kształcie Krzyża pod wezwaniem Filipa i Jakuba (obecnie świętych Apostołów), wzorowany na Apostoleion Justyniana w Konstantynopolu. Pelagiusz I zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXII. Jan III r.561-574

Katelinus, syn rzymskiego senatora Anastazjusza. Po śmierci Pelagiusza I został wybrany na papieża przez duchowieństwo Rzymu. Czekał cztery miesiące na zatwierdzenie swojego wyboru przez cesarza Justyniana I, zanim został konsekrowany. Przyjął imię Jan III. Pontyfikat Jana III przypada na czas inwazji Longobardów na Italię. Ze względów bezpieczeństwa papież Jan III poprosił o pomoc Narsesa (478 – 568) znienawidzonego przez ludność generała cesarskiego, który ściągał podatki. Wywołało to rozruchy w Rzymie i papież Jan III musiał opuścić Rzym. Zamieszkał przy kościele SS. Tiburtine e Valeriana na cmentarzu Praetextatus przy Via Appia sprawując wszelkie posługi duszpasterskie, włącznie z konsekracją biskupów. Papież mieszkał poza Rzymem do czasu śmierci Narsesa. W ten sposób papież Jan III uniknął udziału w sporach politycznych. Papież Jan III przywrócił Stolicy Apostolskiej zerwane sporem o trzy Rozdziały kontakty kościelne z Rawenną, Mediolanem i biskupstwami w Afryce. Jan III konsekrował rzymską bazylikę SS. Filippo e Jacopo (obecnie SS. Apostoli), którą kazał ozdobić mozaikami i obrazami. Jan III zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXIII. Benedykt I r.575-579

Benedykt był synem Bonifacego. Po śmierci Jana III wybrany został na papieża, ale prawie rok oczekiwał na zatwierdzenie swojego wyboru przez cesarza Justyna II (565 – 578) i konsekrację. Papież Benedykt I otrzymał od cesarza Justyna II jego żony Zofii cenną relikwię – inkrustowany krzyż kawałkami Krzyża św. na którym zmarł Jezus. Krzyż przechowywany jest w skarbcu watykańskim. W czasie pontyfikatu Benedykta I Longobardowie podeszli pod Rzym i rozpoczął jego oblężenie. Papież Benedykt I i senat rzymski wysłali prośbę do cesarza bizantyjskiego o pomoc militarną dla Rzymu w którym panował głód. Cesarz Tyberiusz II (578 – 582) rozkazał flocie pośpieszyć z odsieczą Rzymowi zapewniając pomoc znaczącą lecz krótkotrwałą. Benedykt I zmarł w Rzymie i został pochowany w zakrystii bazyliki św. Piotra.

 

 

LXIV. Pelagiusz II r.579-590

Pelagiusz był synem Gota Unigilda i urodził się w Rzymie. Pelagiusz został wybrany na papieża w czasie oblężenia Rzymu przez Longobardów i konsekrowany w sierpniu 579 r. bez wymaganej zgody cesarza. Za czasów Pelagiusza II ustały prześladowania chrześcijan w Hiszpanii ponieważ król Rekkared I (586 – 601) porzucił arianizm. Synod w Toledo – maj 589 r., potępił aranizm. Longobardowie zagrażali Rzymowi, papież nie mogąc liczyć na militarną pomoc cesarza bizantyjskiego Tyberiusza II 9578 – 582),zwrócił się o pomoc militarną i stałą opiekę nad Kościołem do króla Franków. W tym też okresie rozpoczął się spór o tytuł „patriarchy ekumenicznego” – którym posługiwali się biskupi Konstantynopola w znaczeniu „najwyższy na obszarze swego patriarchatu”. Papież Pelagiusz II uważał że tytuł ten narusza supremację papieską. Papież Pelagiusz II powiększył prezbiterium bazyliki św. Piotra i dokładnie nad grobem Apostoła ustawił główny ołtarz. Rozbudował kościół S. Lorenzo fuori le Mura w którym na łuku triumfalnym widnieje mozaikowy portret papieża Pelegiusza II z czasów jego pontyfikatu. Założono także klasztor św. Pankracego. Pelagiusz II zmarł w Rzymie i został pochowany w portyku bazyliki św. Piotra.

 

LXV. Św. Grzegorz I Wielki r.590-604

Święty Grzegorz, rodem Rzymianin, z starożytnego patrycjuszowskiego domu Anicyuszów, miał przodki wielkie zacne i bogobojne, a ród swój cnymi postępkami i naśladowaniem uczcił. Już w młodych latach był wielce stateczny, do starych i nabożnych ludzi się garnął, pilnie się uczył tego, czego nie umiał. Po śmierci ojca złożył wszystkie świeckie zajęcia. Mając wolne szafowanie dóbr doczesnych, sześć klasztorów w Sycylii zbudował i uposażył, siódmy w Rzymie u świętego Jędrzeja z własnego pałacu swego uczynił. Ostatek majętności rozdawszy wreszcie ubogim, oblókł się w suknie zakonne i doskonały żywot klasztorny prowadził. W pokarmach wielkiej był wstrzemięźliwości kochając się w czytaniu Pisma świętego. Lubo zawsze słabego zdrowia nigdy nie odpoczywał, gdyż albo się modlił, albo pisał, albo rzeczy ku pisaniu powiadał. Rychło go Bóg wsławił cudami dla wielkiego jego miłosierdzia i cnót doskonałych. Brat jeden w tymże klasztorze, imieniem Justus, bardzo zręczny lekarz, zachorowawszy ciężko, wyznał bratu swemu rodzonemu, iż miał tajemnie trzy złote czerwone schowane, co było przeciw ustawie zakonnej. Dowiedziawszy się o tym Grzegorz święty, nie kazał żadnemu bratu do niego chodzić, ani mu słowa pociechy udzielać, a jeśliby umarł, polecił ciało jego w gnój wyrzucić i z nim one pieniądze zakopać, a braciom nad nim wołać: „Pieniądze twoje niech ci na zgubę twoją zostaną.” Dowiedziawszy się o tym on chory, ciężko żałował i potem w dobrej pokucie skonał, poczem go pochowano według rozkazu świętego Grzegorza. Grzegorz święty użaliwszy się następnie duszy onej, przywołał brata, któremu za duszę oną kazał 30 Mszy przez 30 dni po sobie następujących ofiarować. Trzydziestego dnia ukazał się umarły bratu, a ten go spytał, jakby się miał. Odpowiedział nieboszczyk, iż już teraz dobrze, bom dziś do wiecznej szczęśliwości przypuszczony został. I tak przez Mszę świętą był z czyśćca wybawion. Odtąd też wziął początek i zwyczaj tak zwanych Mszy Gregoryańskich. Idąc raz Grzegorz święty przez rynek, obaczył wystawionych na sprzedaż młodzieńców cudnej białości. Dowiedziawszy się, że pochodzą z Anglii wówczas jeszcze pogańskiej, rzekł ze łzami: „Ach, ci mają anielskie twarze i godni są być policzonymi pomiędzy Aniołów w Niebie”. Zaczem poszedł Benedykta I, Papieża, prosząc, aby go z kilku misyonarzami posłał do Anglii, poczem sam zajął się przygotowaniami do tej podróży. Skoro z Rzymu wyjechał, poczęli się Rzymianie na ówczesnego Ojca św. uskarżać i idącemu do św. Piotra Papieżowi Benedyktowi na trzech miejscach drogę zastąpiwszy, wołali: „Piotra św. obraził, Rzymeś uraził, gdyś Grzegorza z niego wypuścił”. Papież tedy odwołał z drogi Grzegorza i uczynił go Dyakonem przy swym boku. Był potem posłem od Papieża do Carogrodu, do cesarza Tyberyusza, dla pomocy przeciw Longobardom. W Carogrodzie Patryarchę Eutychiusza, który błędnie nauczał o ciał zmartwychwstaniu, nawrócił, iż ten książkę swą własną ręką spalił, a umierając, ciągnąc skórę swoją na sobie, mówił: „Wyznawam, iż w tem ciele zmartwychwstaniemy”. Gdyby po śmierci Papieża Pelagiusza, dotkniętego morowem powietrzem, wszyscy duchowni i świeccy jednym zgodnym głosem Grzegorza świętego na Papiestwo obrali, on usilnie wzbraniał się tego urzędu. Uciekł nawet z miasta i kazał się w zakonnem odzieniu zawieść tajemnie na pustynię, gdzie się krył po jaskiniach. Wyjawił go jednak słup ognisty spuszczony z Nieba na to miejsce, gdzie się ukrywał. Na wstępie i początku Papiestwa swego napomniał lud, aby dla oddalenia morowej zarazy z ufnością udał się pod opiekę Maryi, i zarządził trzydniową procesję do kościoła: Maria Maggiore czyli Najświętszej Maryi Panny Większej. Podczas tej procesji, w której sam Grzegorz w odzieniu pokutniczym brał udział, zaraza była tak wielką, że na godzinę około 80 osób trupem padało. Trzeciego dnia wreszcie, gdy procesja przechodziła koło grobowca cesarza Adryana, dał się słyszeć w powietrzu śpiew: Królowa Niebieska, wesel się! (Alleluja). Albowiem, któregoś zasłużyła nosić, (Alleluja). Już zmartwychwstał, jako powiedział, (Alleluja). a Papież, kapłani i lud odpowiedzieli: Módl się za nami do Boga, Alleluja! Równocześnie zjawił się na grobowcu promienisty Anioł, chowający miecz do pochwy, od tej chwili zaraza ustała, a grobowiec otrzymał nazwę zamku świętego Anioła. Na pamiątkę tego zdarzenia po dziś odprawia się trzydniowa procesja w uroczystość świętego Marka i dni następne. Czasy ówczesne jako smutne zaznaczyć można. Aryańscy Longobardowie pustoszyli Włochy i zagrażali Papiestwu, a cesarz w Konstantynopolu nie mógł temu zaradzić. Równocześnie rościł sobie Patriarcha Carogrodzki takie samo prawo do tytułu Biskupa Kościoła powszechnego, jak Papież rzymski. W Afryce szerzyła się herezja Donatystów, w Hiszpanii Aryanie, we Francyi istniało świętokupstwo, a na Wschodzie groziła nauka Mahometa, której zwolennicy zawziętymi byli nieprzyjaciółmi chrześcijan. Grzegorz, lubo nie miał do walki z tylu nieprzyjaciółmi innej broni, jak roztropność ducha, stałość charakteru i miłość swego kapłańskiego serca, jednakże cudowne prawie osiągnął korzyści. Z bystrością umysłu męża stanu uregulował stosunki między Papieżem a cesarzem, a tym samem, że narody zachodnie uczynił zależnymi od Stolicy Apostolskiej, ugruntował jej wielkość; z roztropnością przywiódł heretyków w Afryce, Hiszpanii i Włoszech na łono Kościoła świętego, i doczekał się, że mógł zbierać plony ziarna ewangelicznego w Anglii, które tam przez czterdziestu współbraci zakonnych zasiał. Jak z silną wolą ojca starał się o dobro Kościoła na zewnątrz, tak z troskliwością czułej matki krzątał się około czystości i piękności Kościoła na wewnątrz. Z niepodobną do wiary szczodrobliwością i miłością łagodził nędzę ubóstwa, wspomagał chorych, wykupywał jeńców, zakładał domy dla sierot i szkoły dla ubogich, które dotąd jeszcze nie były znanymi, i bronił odważnie ludu przed uciskiem urzędników. Pewnego razu własny jego zarządca użył fałszywej miary do mierzenia zboża , które ludność do spichlerza Papieskiego oddawać była zobowiązana. Dozorca doniósł o tym Papieżowi, nadmieniając, że fałszywą miarę potłukł. Na to rzekł Papież: „Cieszy mnie, żeś fałszywą miarę potłukł, lecz z drugiej strony boleję, że ta niesprawiedliwość za późno została wykrytą. Chcę, abyś wartość niesprawiedliwie odebranego zboża dokładnie obliczył i poszkodowanym oddał. Czyń tak, abyś na Sądzie ostatecznym mógł się przede mną wykazać z owocem niniejszego polecenia”. Wiekopomne zasługi położył też Grzegorz około kościelnej służby Bożej i ceremonii. Jeszcze do dziś używanym jest w kościołach tak zwany „śpiew gregoryański”. Zebrał on starożytne melodie kościelne, zastosował je do reguł harmonii, i zaprowadził w nabożeństwie, czym uroczystość nabożeństwa podniósł. Sam uczył chłopców śpiewu i przez długi czas zachowywano mały biczyk, którym karał ich pustoty albo niedbalstwo. Jako dobry pasterz sam z ambony głosił Słowo Boże, a jego kazania aż do naszych czasów zachowane, odznaczają się jednością i ewangelicznym namaszczeniem. Pomimo że bardzo cierpiał na łamanie w kościołach, pisywał jednak wiele listów, z których się przekonać można, że nie było kącika na ziemi, na które goby oko jego nie dało było baczenia. A przy tym znajdował jeszcze czas do pisania uczonych książek, które mu przyniosły zaszczytny przydomek: Nauczyciela Kościoła. Księgi te były napisane z natchnienia Ducha świętego którego Dyakon Piotr powtórnie widywał podpowiadającego Grzegorzowi. Stąd też na obrazach przedstawiają często tego Świętego z gołębiem przy uchu. Umarł dnia 12 marca roku Pańskiego 604.

 

LXVI. Sabinian r.604-606

Sabinian urodził się w Toskanii, był synem Bonusa. Sabinian był diakonem rzymskim i pełnił funkcję apokryzjariusza papieża Grzegorza I w Konstantynopolu. Sabinian został wybrany na papieża po śmierci Grzegorza I Wielkiego, ale przez pół roku czekał na zatwierdzenie swego wyboru przez cesarza Fokasa i na konsekrację. Za pontyfikatu Sabiniana wprowadzono dzwony do użytku kościelnego. Sabinian zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

 

LXVII. Bonifacy III r.607

Bonifacy urodził się w Rzymie, w rodzinie pochodzenia greckiego. Bonifacy dei Catadioci był od 603 r. apokryzjariuszem Grzegorza I na dworze cesarza Bizancjum Fokasa (602 – 610). Bonifacy na papieża został wybrany 23 grudnia 606 r. po dziesięciomiesięcznym wakansie, a zatwierdzony został jego wybór na papieża dopiero w lutym następnego roku. Bonifacy III uzyskał od cesarza Fokasa dekret uznający biskupa Rzymu za zwierzchnika wszystkich Kościołów chrześcijańskich. Przeciwstawiało się to tytułowi patriarchy ekumenicznego używanemu przez patriarchę Konstantynopola. Za pontyfikatu Bonifacego synod rzymski wydał dekret nakładający klątwę na każdego, kto odważyłby się proponować następcę papieża lub biskupa za ich życia i przed upływem trzeciego dnia po ich śmierci. Wybór papieża nie może być niczym ograniczony. Bonifacy III zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXVIII. Św. Bonifacy IV r.608-615

Bonifacy urodził się w Marsi dzisiaj prowincją Akwileji, był synem doktora Jana. Za pontyfikatu Grzegorza I Wielkiego był diakonem i skarbnikiem. Po śmierci Bonifacego III został wybrany na papieża, ale oczekiwał przez dziesięć miesięcy na zatwierdzenie swojego wyboru przez cesarza Fokasa (602 – 610), zanim mógł zostać konsekrowanym. Papież Bonifacy IV dawny Panteon adaptował do potrzeb sakralnych i konsekrował budowlę jako bazylikę pod wezwaniem S.Maria ad Martyres zwanej także S. Maria in Rotunda, gdzie umieścił liczne relikwie wydobyte z katakumb. Jest to pierwszy przypadek zmiany świątyni pogańskiej na kościół katolicki. Od pontyfikatu Bonifacego IV obchodzi się w Kościele uroczystość Wszystkich Świętych. Bonifacy IV zwołał synod w Rzymie 610 r. by przywrócić dyscyplinę w klasztorach. Postanowiono, że zakonnicy mogą otrzymać święcenia kapłańskie. Bonifacy zamienił swój rzymski dom w klasztor. W czasie trwania pontyfikatu Bonifacego IV powróciła w Kościele sprawa monofizytyzmu za przyczyną Awarów, Słowian i Persów podczas najazdów na wschodnie tereny cesarstwa. W 614 r. Persowie zdobyli Jerozolimę i wywieźli relikwie Krzyża św. do Ktezyfonu. Bonifacy IV zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół czci Bonifacego IV jako świętego w liturgii 25 maja.

 

LXIX. Św. Adeodat I r.615-618

Deusdedit był synem subdiakona Stefana. Adeodat był kapłanem. Od czasu Jana II był pierwszym księdzem, który został wybrany na papieża. Papież Adeodat I ograniczył przywileje mnichów w tym również benedyktynów rzymskich, na rzecz kleru diecezjalnego. Adeodat I wyświęcił czternastu kapłanów (były to pierwsze święcenia kapłańskie od śmierci Grzegorza I Wielkiego). Ustanowił dla kleru nabożeństwo wieczorne. Za życia uważano Adeodata za cudotwórcę w sposób niezwykły przywracał chorym zdrowie. Papież Adeodat I na łożu śmierci dokonał zapisu papieskiego na rzecz kleru rzymskiego, w wysokości rocznego stypendium mszalnego dla każdego księdza. Jest to pierwszy odnotowany w źródłach zapis w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół czci Adeodata I – Deusdedita jako świętego w liturgii 8 listopada.

 

LXX. Bonifacy V r.619-625

Bonifacy był synem Jana, pochodził z Neapolu. Był benedyktynem. Wybrany na papieża musiał oczekiwać 13 miesięcy, zanim otrzymał zgodę cesarza Herakliusza (610 – 641) na konsekrację. Papież Bonifacy V wykazał dużo troski o sprawy organizacyjne Kościoła. W Rzymie dążył do potwierdzenia kościelnych zwyczajów w prawie cywilnym. Dotyczyło to kwestii spadków i prawa azylu w kościołach. Określił dokładnie zakres liturgicznej posługi duchowieństwa. Ukończył cmentarz ś. Nikodema przy Via Nomentana. W czasie pontyfikatu Bonifacego V w 622 r., powstała nowa religia – islam. Mahometanie rozpoczęli najazdy na kraje chrześcijańskie. Bonifacy V zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXXI. Honoriusz I r.625-638

Honoriusz był synem arystokraty, konsula Petroniusza, pochodził z Kampanii. Został wybrany na papieża i konsekrowany po dwóch dniach od śmierci Bonifacego V. Jego wybór zatwierdził w imieniu cesarza Herakliusza Izaaka (625 – 643) egzarcha Rawenny. Papież Honoriusz I rządził Kościołem, wzorując się na Grzegorzu I Wielkim, którego był uczniem. Papieżowi Honoriuszowi I udało się zlikwidować schizmę szerzącą się w Istrii, powstałą na skutek potępienia Trzech Rozdziałów. Papież przejął wszystkie sprawy administracji dotyczące Italii. Zarządzał majątkami kościelnymi, czerpiąc z nich dochody na budowę i całkowitą restaurację kościołów w Rzymie oraz ufundowanie klasztoru św. Andrzeja i św. Bartłomieja w pobliżu Lateranu. Nadał przywilej egzempcji opactwu w Bobbio w Apeninach, wyjmując klasztor spod jurysdykcji biskupiej z wyjątkiem jurysdykcji papieża. Przywilej tej egzempcji jest pierwszym przypadkiem odnotowanym w źródłach kościelnych. Za pontyfikatu Honoriusza I w 628 r. cesarz Herakliusz rozgromił Persów i odzyskał relikwie Krzyża św., które umieścił uroczyście w relikwiarzu w Jerozolimie. Na listy papieża Honoriusza I do patriarchy Konstantynopola Sergiusza I (610 – 638)powoływali się monofizyci w sporach o naturę Chrystusa. Dawało to podstawę do dwuznacznego interpretowania postawy papieża w stosunku do poglądów monoteletyzmu. VI Sobór Powszechny w Konstantynopolu (680 – 681) potępił monoteletyzm, a tym samym papieża Honoriusza I. Papież Leon II (682 – 682) zatwierdził uchwały soboru, zarzucając Honoriuszowi I sprzeniewierzenie się nauce apostolskiej; następnie jednak uznał, że papież Honoriusz I był winny tylko zaniedbania przez swą niezbyt precyzyjną odpowiedź, ale nie wypowiedział się za doktryną monoteletyzmu. Kolejni papieże w odmawianej formule wiary odrzucali monoteletyzm „uznany” przez papieża Honoriusza I. „Niefortunne” sformułowanie papieża Honoriusza I były pretekstem do dyskusji o nieomylności wypowiedzi papieskich. Honoriusz I zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXXII. Seweryn r.640

Seweryn był synem Avienusa, pochodził z wyższych klas społecznych. Po śmierci Honoriusza I został wybrany na papieża. Papież elekt musiał czekać półtora roku na zatwierdzenie swojego wyboru przez cesarza Herakliusza, zanim został konsekrowany. Egzarcha Rawenny Izaak, który w imieniu cesarza bizantyjskiego zatwierdził wybór papieża, nie mógł wydać zgody dopóki papież elekt nie uzna Ekthesis, głosząca że Chrystus miał jedną wolę. Wysłannicy papieża elekta Seweryna po długotrwałych negocjacjach i zapewnieniach cesarza Herakliusza że uczynią wszystko aby papież uznał Ekthesis, powrócili do Rzymu z Konstantynopola ze zgodą na konsekrację Seweryna. Papież Seweryn nie uznał Ekthesis stając się obiektem ataków ze strony cesarza. Egzarcha Izaak przybył do Rzymu i pod pretekstem rozstrzygnięcia problemu ograbił skarbiec papieski. Nie wiemy, czy oficjalnie papież Seweryn uznał Ekthesis. Z marł bowiem w dwa miesiące po konsekracji. Papież Seweryn zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXXIII. Jan IV r.640-642

Jan był synem prawnika Wenancjusza, doradcy egzarchy raweńskiego, pochodził z Salony. Jan był archidiakonem w Rzymie. Po śmierci Seweryna został wybrany na papieża. Przez 15 miesięcy oczekiwał na zatwierdzenie swojego wyboru przez cesarza Herakliusza. Jan IV w obawie przed atakującymi Bałkany Awarami i Słowianami nakazał przenieść relikwie męczenników z Salony i św. Maura z Parentium na Lateran do kaplicy S. Venantiusa którą ufundował. W 641 r. papież Jan IV zwołał do Rzymu synod, który potępił monoteletyzm w Ekthesis, uznając go za herezję. Cesarz Herakliusz na krótko przed swoją śmiercią wyrzekł się monoteletyzmu kiedy patriarcha Pyrrus I (638 – 641) usiłował ponownie narzucić Kościołowi Zachodniemu Ekthesis, papież Jan IV napisał do cesarza Konstantyna III (641) żądając usunięcia z miejsc publicznych w Konstantynopolu egzemplarzy Ekthesis. W liście do duchowieństwa celtyckiego w Anglii Jan IV ostrzegł przed pelagianizmem i skrytykował pelagiański zwyczaj obchodzenia świąt Wielkanocnych w dniu żydowskiej Paschy. Jan IV zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXXIV. Teodor I r.642-649

Teodor był synem biskupa Teodora, urodził się w Jerozolimie. Teodor przybył do Rzymu uciekając przed najazdem Arabów na Jerozolimę. Po śmierci Jana IV został wybrany na papieża, zatwierdzony przez egzarchę Rawenny i konsekrowany. Jednym z pierwszych aktów papieża Teodora był list skierowany do cesarza Konstansa II (641 – 668) z zapytaniem, dlaczego Ekthesis nadal obowiązuje, pomimo odrzucenia go przez Jana IV i cesarza Herakliusza. Cesarz Konstans II wycofał swoje poparcie dla monoteletystycznej formuły wiary sformułowanej w edykcie Ekthesis, w zamian cesarz zażądał uznania edyktu Typos. Postawa cesarza nie znalazła uznania ani u zwolenników doktryny ortodoksyjnej ani u monoteletów. Za pontyfikatu Teodora I, cesarz bizantyjski Konstans II, utracił na rzecz Arabów Syrię i Egipt. Patriarcha Konstantynopola był jedynym patriarchą Wschodu pod rządami chrześcijańskiego władcy. Teodor I zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXXV. Św. Marcin I r.649-655

Marcin był synem kapłana Fabrycjusza, urodził się w Umbrii w Todi. Marcin jako diakon był apokryzjariuszem papieża Teodora I w Konstantynopolu. Po śmierci Teodora I został wybrany na papieża i konsekrowany nie czekając na zatwierdzenie wyboru przez cesarza Konstansa II, który dotknięty osobiście takim postepowaniem papieża elekta, odmówił uznania go za prawowitego papieża. Papież Marcin I pragnął wobec monoteletyzmu wyraźnie określić stanowisko Kościoła rzymskiego, zwołał synod w kościele Zbawiciela na Lateranie, który potępił monoteletyzm i edykt Typos Konstantyna II. Dokumenty synodu zostały rozesłane do wszystkich biskupów i całego duchowieństwa chrześcijańskiego także do cesarza Konstansa II. Cesarz rozkazał egzarsze Rawenny szambelanowi Olimpiusowi (650) aresztowanie papieża. Egzarcha Olimpius widząc poparcie, jakim cieszył się papież, sam zbuntował się przeciw cesarzowi. Nowy egzarcha Teodor Kalliopas 17 czerwca 653 r. aresztował papieża. Papież Marcin I nie stawiał oporu, został wywieziony na Naksos, gdzie chory w nędzy spędził cały rok, następnie wywieziony do Konstantynopola, stanął przed sądem senatu. Został oskarżony nie o obronę ortodoksyjności i potępienie Typos, ale o podżeganie do buntu egzarchę Olimpiusa wzniecnie rozruchów i bezprawnie ogłoszenie się papieżem. Skazany na śmierć, został publicznie rozebrany z szat biskupich, zakuty w kajdany i poprowadzony przez miasto na miejsce kaźni. Za wstawiennictwem patriarchy Konstantynopola Pawła II karę śmierci zamieniono Marcinowi I na zesłanie do Chersonezu na Krym, gdzie z powodu nieludzkich warunków zmarł. Pochowano Marcina I w miejscowym kościele pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. Jego doczesne szczątki jako relikwie przeniesiono z czasem do San Martino ai Monti. Marcin I modląc się za swojego następcę, Eugeniusza I zaakceptował jego wybór. Marcin I był ostatnim z papieży, którego Kościół wpisał do katalogu świętych męczenników. Kościół grecki i zachodni czci Marcina I jako świętego męczennika w liturgii 13 kwietnia. W ikonografii św. Marcin ukazy­wany jest w papieskim stroju pontyfikalnym z księgą w dłoni.

 

LXXVI. Św. Eugeniusz I r.654-657

Eugeniusz był synem Rufiniana. Po aresztowaniu papieża Marcina I przez cesarza Konstansa II, Rzymianie – zarówno duchowni jak i świeccy – nie chcieli dobrowolnie dokonać wyboru nowego następcy św. Piotra. Ulegli naciskom cesarza i wybrano Eugeniusza, który wzbraniał się przed przyjęciem tej godności. Choć jego wybór odbył się 10 sierpnia, 654 r., on sam uważał się za papieża dopiero od dnia śmierci Marcina I to jest od 16 września 655 r. Papież Eugeniusz I wysłał list do cesarza Konstansa II w sprawie monoteletyzmu, a także dla nawiązania stosunków z dworem cesarskim. Zamiast jedności z Konstantynopolem, o co zabiegał Eugeniusz I, doszło do powtórnej schizmy albowiem zaproponowana przez patriarchę Konstantynopola Piotra (654 – 666) kompromisowa formuła uznająca istnienie w każdej z natur Jezusa Chrystusa boskiej i ludzkiej, odrębnej woli, a jednocześnie podkreślająca, że jako osoba i hipostaza Jezus posiadał tylko jedną wolę. Według tej koncepcji Jezus posiadał trzy wole. Odrzucono te poglądy w Rzymie, a cesarz Konstans II osobiście dotknięty planował uwięzienie papieża Eugeniusza I. Eugeniusza I zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół czci Eugeniusza I jako świętego w liturgii 2 czerwca.

 

LXXVII. Św. Witalian r.657-672

Witalian był synem Anastazego, urodził się w Segni koło Rzymu. Po śmierci Eugeniusza I został wybrany na papieża o czym zawiadomił cesarza Konstansa II i jego syna, późniejszego cesarza Konstantyna IV Pogonatusa (668-685). Cesarz zatwierdził elekcję i przywrócił przywileje Stolicy Apostolskiej. W 663 r. papież Witalian z wielkimi honorami przyjmował w Rzymie cesarza bizantyjskiego, Konstansa II. Cesarz w ramach wizyty zrabował miedź z dachu kościoła S. Maria al Martyres-Panteonu i wysłał ją do Konstantynopola. Cesarz Konstans II wydał dekret l marca 666 r. Na Sycylii mocą którego nastąpiło oddzielenie Rawenny od Kościoła zachodniego, czyniąc je stolicą autokefaliczną egzarchy bez zgody papieża z prawem wyboru własnego biskupa zatwierdzanego jedynie przez cesarza i konsekrowanego przez trzech własnych sufraganów. Papież Witalian zajmował się rozwojem i reorganizacją Kościoła anglosaskiego, na synodzie w Whitby 664 r. papież włączył Anglię do rzymskiego systemu kościelnego konsekrował na arcybiskupa Canterbury greckiego mnicha Teodora z Tarsu, nadając mu uprawnienia legata papieskiego papieskiego Kościele angielskim. Witalian zreorganizował schola cantorum na Laterateranie. Po zamordowaniu cesarza Konstansa II papież Witalian poparł jego syna Konstantyna IV Pogonatusa przeciwko uzurpatorowi Misisiosowi (668) co pozwoliło na poprawienie stosunków z Konstantynopolem. Witalian zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół czci Witaliana jako świętego w liturgii 27 stycznia.

 

LXXVIII. Adeodat II r.672-676

Adeodat był synem Jowiniana, rzymskiego mieszczanina. Adeodat przed wyborem na Stolicę Piotrową był mnichem benedyktyńskim w rzymskim klasztorze w. Erazma na Monte Casino. Po śmierci Witaliana wybrany na papieża został w ciągu kilku tygodni zatwierdzony przez egzarchę Rawenny. Adeodat II nie zgodził się na wysłanie listu synodalnego do patriarchy Konstantynopola Konstantyna I (675 – 677), za co jego imię zostało usunięte z dyptyków. Papież Adeodat II popierał życie zakonne w Italii. Wspomagał działalność benedyktynów w Anglii, potwierdzając wyłącznie ich opactw spod jurysdykcji episkopatu angielskiego. Adeodat II zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXXIX. Donus r.676-678

Donus był synem Maurycego. Po śmierci Adeodata II został wybrany na papieża. Donus przez kilka miesięcy czekał na zatwierdzenie swego wyboru przez cesarza Konstantyna IV. Podczas pontyfikatu Teodora I patriarcha Konstantynopola proponował pojednanie Kościołów Zachodniego i Wschodniego przez wspólne wyznanie wiary. Papież Donus próbował nakłonić do jedności z Kościołem rzymskim Reparata (677) arcybiskupa Rawenny, oderwanego od Kościoła przez cesarza Konstantyna II. Papież Donus rozbudował i ozdobił kilka kościołów, m.in. atrium bazyliki św. Piotra otrzymało marmurową posadzkę. Donus zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXXX. Św. Agaton r.678-681

Agaton pochodził z rodziny greckiej zamieszkałej na Sycylii. Po śmierci Donusa wybrany na papieża, został zatwierdzony przez egzarchę Rawenny. Cesarz Konstantyn IV Pogonatus wysłał list do Agatona nazywając go „papieżem ekumenicznym” i proponując przywrócenie unii obu Kościołów, oraz odbycie soboru w Konstantynopolu w sprawie monoteletyzmu. Papież Agaton chciał uzyskać od cesarza zrzeczenie się przywileju zatwierdzania wyboru papieża, ale doprowadził do zakończenia schizmy z Kościołem w Rawennie. Obrady VI Soboru Powszechnego, odbywały się w Konstantynopolu w pałacu cesarskim pod kopułą – trullos, skąd nazwa – pierwszy sobór trullański (7 listopada 680 – 16 września 681). Cesarz Konstantyn IV Pogonatus wziął udział w obradach. Monoteletyzm i jego propagatorzy zostali potępieni. Cesarz został okrzyknięty opiekunem Kościoła, egzegetą zasad wiary, rola cesarza w Kościele została w pełni potwierdzona. Agaton zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół Wschodni i Zachodni czci Agatona jako świętego w liturgii 10 stycznia.

 

LXXXI. Św. Leon II r.682-683

Po śmierci Agatona na papieża został wybrany Leon II. Cesarz Konstantyn IV dopiero po upewnieniu się, że uchwały III Soboru Konstantynopolitańskiego zostaną akceptowane przez papieża, wyraził zgodę na konsekrację Leona II i zachęcał do wysłania apokryzjariusza na dwór cesarski. Leon II zatwierdził autorytetem św. Piotra postanowienia i uchwały Soboru Trullańskiego I potępiające monoteletyzm oraz papieża Honoriusza I. Za pontyfikatu Leona II, cesarz Konstantyn IV odwołał dekret Konstantyna II przyznający autonomię Rawennie, uzgodniono, że biskupi raweńscy będą konsekrowani przez papieża. Leon II odrestaurował kościół S. Bibiany na Eskwilinie, do którego przeniósł relikwie męczenników poprzednio pochowanych przez Via Portuense, oraz przekazał w użytkowanie kościół S. Giorgio in Velabro greckiej wspólnocie w Rzymie. Leon II zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół czci Leona II jako świętego w liturgii 3 lipca.

 

LXXXII. Św. Benedykt II r.684-685

Benedykt jako chłopiec był włączony do stanu duchownego, uczył się w papieskiej schola cantorum, otrzymał wszystkie święcenia, a w chwili wyboru na papieża był prezbiterem. Po śmierci Leona II został wybrany na następcę św. Piotra. Prawie rok oczekiwał na zatwierdzenie swojego wyboru przez bizantyjskiego cesarza Konstantyna IV Pogonatusa, zanim został konsekrowany. Papież Benedykt II aprobował postanowienia VI Soboru Powszechnego w Konstantynopolu przeciwko monoteletom. Cesarz Konstantyn IV na prośbę Benedykta II wyraził zgodę, aby w przyszłości wybór papieża był zatwierdzony przez egzarchę w Rawenne, a nie przez Konstantynopol. Papież Benedykt II zdołał nakłonić episkopat hiszpański do zatwierdzenia dekretu przeciwko monoteletom na XIV synodzie w Toledo w 684 r. Papież Benedykt II przywrócił prawo azylu w kościołach. Odrestaurował i wyposażył wiele świątyń. Benedykt II zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół czci Benedykta II jako świętego w liturgii 7 maja.

 

LXXXIII. Jan V r.685-686

Jan był synem Cyriacusa, pochodził z Antiochii. Przybył do Rzymu uciekając przed najazdem Arabów. Jako diakon był jednym z trzech legatów wysłanych przez papieża Agatona na VI Sobór Powszechny do Konstantynopola. Przywiózł do Rzymu dokumenty soborowe i zatwierdzenie elekcji Leona II. W chwili wyboru na papieża był archidiakonem. Wyboru papieża Jana V dokonano w bazylice św. Jana na Lateranie. Papież elekt zamieszkał w Pałacu Laterańskim, oczekując na zatwierdzenie swego wyboru przez egzarchę Rawenny. Papież Jan V zapoczątkował pontyfikaty papieży „wschodnich”, którzy w latach 685 – 752 kierowali Stolicą Apostolską. Duchowieństwo pochodzenia syryjskiego i greckiego objęło szereg wpływowych urzędów, był to wynik napływu do Europy ludności z zajętych przez Arabów ziem Egiptu i Syrii. Grekę wprowadzono na powrót do liturgii Kościoła rzymskiego: zaznaczył się wpływ sztuki i architektury bizantyjskiej. Jan V zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXXXIV. Konon r.686-687

Konon urodzony w Temesvar (obecnie Timisoara w Rumunii), był synem oficera armii tracezyjskiej. Wykształcenie otrzymał na Sycylii, skąd przybył do Rzymu, gdzie przeszedł kolejne stopnie stanu duchownego. Po śmierci Jana V mieszkańcy Rzymu podzielili się na dwie frakcje. Duchowieństwo wyraziło życzenie, aby na Stolicy Apostolskiej był archiprezbiter Piotr, a armia strzegąca Watykanu wybrała kapłana Teodora. Przedstawiciele obu stron, widząc niemożliwość pokonania swoich przeciwników, zgodzili się na kompromisową kandydaturę Konona. Papież Konon otrzymał list od cesarza Justyniana II stwierdzający, że uchwały VI Soboru Powszechnego zostały przedstawione duchowieństwu i laikatowi Bizancjum. Cesarz uczynił to jako strażnik wiary Kościoła, by przeciwdziałać ewentualnym późniejszym fałszerstwom i zachować poprawne stosunki z biskupem Rzymu. Konon zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

LXXXV. Św. Sergiusz I r.687-701

Sergiusz, urodzony w Palermo na Sycylii, pochodził z Antiochii. Przybył do Rzymu za pontyfikatu Adeodata II i przyjął święcenia kapłańskie. Za pontyfikatu Leona II otrzymał tytuł prezbitera kościoła św. Zuzanny na Kwirynale. Po śmierci Konona dokonano podwójnej elekcji: archidiakona Paschalisa i po raz wtóry kapłana Teodora. Ostatecznie przywódcy walczących ze sobą grup porozumieli się i wybrali Sergiusza. Elekcję zaakceptował egzarcha Rewenny Jan Platyn, który przybył do Rzymu wezwany na pomoc przez Paschalisa. Podczas pontyfikatu Sergiusza I ponownie doszło do sporu pomiędzy Bizancjum a Kościołem Zachodnim. Cesarz Justynian II (685 – 695 ; 705 – 711) zwołał synod trullański II w 692., który ograniczał prawa papieża, potępił celibat księży i posty. Cesarz Justynian II chciał wymusić na papieżu Sergiuszu I uznanie uchwał synodu konstantypolitańskiego. Papież odmówił, w rezultacie cesarz kazał komendantowi straży cesarskiej Zachariaszowi aresztować Sergiusza I. Lud Rzymu i wojsko stanęli w obronie papieża i wypędził wysłanników cesarskich. Rzym stał się miastem papieskim, które nie uznało zwierzchności cesarzy Bizancjum. Sergiusz I odrestaurował i wyposażył bazylikę św. Piotra i św. Pawła, oraz kościół św. Zuzanny. W dniu 8 stycznia 688 r., nakazał przeniesienie szczątków Leona I Wielkiego z dotychczasowego miejsca pochówku do wspaniałego grobowca na widocznym miejscu w bazylice św. Piotra. Papież Sergiusz I wprowadził do mszy św. zwyczaj śpiewania Agnus Dei – Baranku Boży, a do kalendarza liturgicznego święto Matki Bożej Gromnicznej. Nakazał procesje ku czci Najświętszej Maryi Panny: w święto Zwiastowania, Zaśnięcia, Narodzin i Oczyszczenia. Zapoczątkował święto Podwyższenia Krzyża Świętego. Sergiusz I zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół czci Sergiusza jako świętego w liturgii 8 września.