143. JAN XVIII - XIX Giovanni Fasanus 25 grudnia 1003 /styczeń 1004 - czerwiec l lipiec 1009

Giovanni o przydomku Fasanus (Kogut) był synem Ursusa i Stefanii. Był krewnym rodu Krescencjuszów. Giovanni Fasanus, pełnił funkcję kardynała-prezbitera bazyliki św. Piotra. Dzięki poparciu Jana II Krescencjusza został wybrany na papieża i przyjął imię Jan XVIII. Papież Jan XVIII przywrócił w 1004 r. biskupstwo w Merseburgu, które Benedykt VII zniósł i zatwierdził biskupstwo w Bambergu, nadał paliusz abp. Meingaudusowi z Trewiru i Elfegowi z Canterbury. Otoczył papieską opieką opactwo Saint-Benóitsur-Loire. Za pontyfikatu Jana XVIII przywrócono czasowo jedność Kościoła wschodniego i zachodniego, a imię Jana XVIII pojawiło się na dyptykach w Konstantynopolu. W 1008 r. podczas pontyfikatu Jana XVIII przyjął chrzest król Szwecji Olaf Skótkonung i podniósł chrześcijaństwo do rangi religii państwowej. W XI w. powstaje Zakon Kanoników Regularnych św. Augustyna i Kanoników Laterańskich. W 1004 r. papież Jan XVIII ogłosił świętymi eremitów benedyktyńskich tzw. Pięciu Braci Męczenników: Benedykta, Jana, Izaaka, Mateusza i Krystiana, zostali oni osadzeni przez księcia polskiego Bolesława I Chrobrego w eremie koło Międzyrzecza nad Wartą i zostali zamordowani 10 listopada 1003 r. podczas napadu. Papież Jan XVIII w nieznanych okolicznościach zrezygnował z urzędu papieskiego i został mnichem, zamieszkał w klasztorze przy bazylice S. Paolo fuori le Mura, gdzie zmarł i został pochowany.

 

144. Sergiusz IV (Pietro di Luna) r.1009-1012

Pietro o przydomku Os Porci lub Bucca Porci był synem Stefanii i Piotra, szewca z dzielnicy rzymskiej Ad Pinea. Pietro di Luna w 1004r. uzyskał godność biskupa Albano koło Rzymu. Dzięki poparciu Jana II Krescencjusza uzyskał godność papieską. Przyjął imię Sergiusz IV. Papież Sergiusz IV wysłał do patriarchy Konstantynopola Sergiusza II list synodalny zawiadamiający o objęciu władzy, który zawierał wyznanie wiary wraz z wyrazem Filioque, co spowodowało wykreślenie imienia papieża z dyptychów konstantynopolitańskich. Prawie równoczesna śmierć papieża Sergiusza IV i patrycjusza Jana II Krescencjusza, zakończyły panowanie jednego z rodów arystokratycznych w Rzymie. Za pontyfikatu Sergiusza IV rozpoczął działalność Zakon Kamedułów założony przez św. Romualda (952 – 1027) z Val di Castro. Sergiusz IV zmarł w Rzymie I został pochowany w bazylice św. Jana na Lateranie.

 

145. Benedykt VIII (Teofilatto dei Conti di Tuscolo) r.1012-1024

Teofilatto di Tuscolo, urodzony ok. 980r. był drugim synem Grzegorza hrabiego na Tuskulum. Poparty przez swoją rodzinę mimo że był osobą świecką uzyskał godność papieską, pokonując kandydata Krescencjuszów Grzegorza VI. Papież elekt przyjął imię Benedykt VIII. Jego brat i następca na tronie Piotrowym Romanus di Tuscolo późniejszy papież Jan XIX sprawował wówczas władzę świecką w Rzymie. Papież Benedykt VIII koronował 14 lutego 1014r. w Rzymie króla Niemiec Henryka II Bawarskiego na cesarza, a jego żonę Kunegundę na cesarzową. Benedykt VIII uzyskał od Henryka II potwierdzenie przywilejów i darowizn, a także zapewnienie swobody wyboru papieży, jednakże koronacja papieska miała się odbyć w obecności posłów cesarskich. Benedykt VIII brał udział w synodzie w Pawii 1 sierpnia 1022r. Synod ten poparł reformy wywodzące się z Cluny i Gorze, potępił symonię i jak najsurowiej zabronił zawierania małżeństw kapłanom po subdiakonacie i konkubinatu wszystkim duchownym, a dzieci zrodzone z tych związków były przeznaczone do stanu niewolnego. Ustalono kary za nieprzestrzeganie celibatu. Henryk II Bawarski zatwierdził te dekrety i uznał je za prawo obowiązujące w całym cesarstwie. Za pontyfikatu Benedykta VIII powstał Zakon Kamedułek założony przez św. Romualda (952 – 1027). Benedykt VIII wprowadził do liturgii rzymskiej mszy św. śpiew Credo według nicejskiego wyznania wiary wraz z wyrazem Filioque. Papież Benedykt VIII uczynił z Rzymu politycznr centrum Italii, orężem poszerzając granice Państwa Kościelnego, wyswobadzając spod najazdu Arabów Sycylię odnosząc zwycięstwo w bitwie morskiej pod Cannoe w 1019r. Za pontyfikatu Benedykta VIII Henryk II Bawarski odbył nieudaną wyprawę na Polskę, zakończoną układami w Budziszynie 30 stycznia 1018. w czasach Benedykta VIII zaczął się szerzyć manicheizm. Benedykt VIII zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

146. Jan XIX - XX (Romanus di Tuscolo) r.1024-1032

Romanus di Tuscolo był synem hrabiego Grzegorza, Roman był bratem papieża Benedykta VIII i księcia Rzymu Alberyka III, ojca późniejszego papieża Benedykta IX. Za pontyfikatu swego brata Benedykta VIII Roman otrzymał tytuł konsula i księcia Rzymu. Po śmierci Benedykta VIII, popierany przez swoją rodzinę, panujących Tuskulum, którzy uważali papiestwo za swoją prywatną własność, wbrew prawu – Roman był osobą świecką – został wybrany na papieża. Przed koronacją jednego dnia otrzymał wszystkie święcenia i przyjął imię Jan XIX. W 1027r. Konrad II (1024 – 1039) następca króla niemieckiego Henryka II przybył do Rzymu, gdzie 26 marca 1027r. w obecności króla Burgundii Rudolfa III (993 – 1032) ORAZ KRÓLA Angli i Danii Kanuta (1016 – 1035) został przez papieża Jana XIX w bazylice św. Piotra koronowany na cesarza. Cesarz Konrad II wbrew zwyczajom nie przysiągł chronić Kościoła, ani nie odnowił przywileju ottomiańskiego. Papież Jan XIX wniósł duży wkład w dzieło reformy Kościoła, udzielił poparcia rzecznikom reformy kluniackiej. Zachęcał do przerwania działań wojennych w dniach świątecznych obchodzonych przez Kościół. Za pontyfikatu Jana XIX – 1025r. odbyła się w Gnieźnie koronacja Bolesława I Chrobrego na pierwszego króla Polski, po śmierci Bolesława I Chrobrego nastąpiła również koronacja Mieszka II w 1027r. Za pontyfikatu Jana XIX powstało biskupstwo w Kruszwicy przeniesione później do Włocławka. Jan XIX zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

147. Benedykt IX (Teofilatto di Tuscolo) r.1032-1045

Teofilateo Tuscolo, był synem hrabiego Alberyka III i bratankiem papieży Benedykta VIII i Jana XIX. Został wybrany na papieża dzięki poparciu swego ojca księcia Rzymu. W chwili wyboru był osobą świecką, przybrał imię Benedykt IX. Pontyfikat Benedykta IX przebiegał w trzech etapach. Benedykt IX był jedynym papieżem w dziejach Kościoła, który sprawował swój urząd przez trzy odrębne etapy czasu. Pierwsze 12 lat pontyfikatu Benedykta IX przebigało w sposób budzący wiele kontrowersji pod względem moralnym i społecznym. Przeprowadził pozytywne zmiany w kurii rzymskiej zmierzające ku centralizacji ale godził się na ingerencję cesarza w sprawy kościelne – cezaropapizm. Niezadowolenie z rządów Benedykta IX i panującej rodziny Tusculum doprowadziło do wygnania papieża z miasta. Na miejsce przepędzonego Benedykta IX wybrano bp. Jana z Sabiny, papieża Sylwestra III. Benedykt IX nie został formalnie deponowany dlatego skskomunikował Sylwestra III i powrócił do Rzymu na czele wojsk niemieckich w marcu 1045r., wypędził Sylewstra III i sam objął Lateran. Opozycja przeciwko Benedyktowi IX była jednak tak silna, że musiał abdykować ponownie. 1 maja 1045r. Benedykt IX sprzedał swój urząd – stało się to po raz pierwszy w dziejach Kościoła – Giovanniemu Grazianowi, swemu ojcu chrzestnemu, który przybrał imię Grzegorz VI. Benedykt IX nadal uważał się za prawowitego papieża. Benedykt IX, Sylwester III oraz Grzegorz VI zostali wezwani przed synod w Sutri 20 grudnia 1046r. Synod tenogłosił depozycję Sylwestra III i Grzegorza IV, a synod laterański w trzy dni później orzekł depozycję Benedykta IX. Na rozkaz króla Niemiec Henryka III (1039 – 1046) na papieża wybrano Suitgera z Bambergu, który przybrał imię Klemens II. Po śmierci Klemensa II, Benedykt IX jeszcze raz zasiadł na Stolicy Piotrowej. Margrabia Bonifacy z Toskanni, działając na rozkaz cesarza, wypędził Benedykta IX z Rzymu i wprowadził na tron papieski Poppona z Brixen, który przyjął imię Damazy II. Benedykt IX ciągle rościł pretensje do urzędu papieskiego i występował przeciwko Damazemu II, a po jego śmierci przeciwko następnemu papieżowi, Leonowi IX. Synod laterański w kwietniu 1049r. nałożył na Benedykta IX ekskomunikę. Za pontyfikatu Benedykta IX Polskę najechali Czesi, którzy zrabowali relikwie św. Wojciecha. W 1039r. papież zdjął z księcia czeskiego Brzetysława I, klątwę za kradzież relikwii św. Wojciecha w Gnieźnie i udzielił także dyspensy od ślubów zakonnych Karolowi Mnichowi, późniejszemu księciu polskiemu Kazimierzowi I Odnowicielowi (1038 – 1058). Od Benedykta IX papieże posługują się własnym herbem. Papież Benedykt IX resztę życia spędził w klasztorze w Grottaferrata koło Rzymu, gdzie zmarł na przełomie 1055 / 56r.

 

148. Sylwester III (Giovanni) r.1045

Giovanni był biskupem Sabiny. Został wybrany na papieża dzięki poparciu Krescencjuszów, którzy wygnali z Rzymu papieża Benedykta IX. Jan przybrał imię Sylwester III. Nowy papież natychmiast został ekskomunikowany przez Benedykta IX. W październiku 1046r. król niemiecki Henryk III uczestniczył w synodzie w Pawii, który ogłosił powszechny zakaz symonii; wznowił też prawo Ottona I Wielkiego z 962r. dotyczące elekcji papieża i udziału w niej cesarza, który nie tylko musiał zatwierdzić wybór, ale mógł przedstawić duchowieństwu i ludowi rzymskiemu kandydatów na tron papieski. Sylwester III opuścił Rzym i udał się di Sabiny, gdzie pełnił funkcje biskupa mimo ekskomuniki Benedykta IX. Synod w Sutri 20 grudnia 1046r. uznał Sylwestra III za uzurpatora na Stolicy Apostolskiej, deponował go i skazał na zesłanie do klasztoru. Zesłanie do klasztoru zawieszono, a Giovanni pełnił obowiązki biskupa Sabiny aż do końca swojego życia, do października 1063r.

 

149. Grzegorz VI - VII (Giovanni Graziano) r.1045-1046

Jan Gracjan był spokrewniony z bankierską i zarazem konwertycką rodziną żydowską Benedykta Dhrześcijanina – rodziną Pierleonich i krewnym Hildebranda późniejszego papieża Grzegorza VII. Jan Gracjan był ojcem chrzestnym urzędującego – papieża Benedykta IX, któremu zaproponował zrzeczenie się godności papieskiej w zamian za pieniądze. Giovanni Graziano był archiprezbiterem rzymskiego kościoła S. Giovanni a Porta Latina. Benedykt IX mając na uwadze swoją niepewność co do dalszego sprawowania urzędu, wynikłą z wrogiej postawy ludu rzymskiego, przyjął propozycję Giovanniego i sprzedał urząd papieski. Urzędujący Benedykt IX zachował pewne formy elekcji, choć wyznaczył na swego następcę Giovanniego Graziano. Giovanni Graziano został wybrany na papieża przez aklamację i przyjął imię Grzegorz VI. Został uznany przez stronnictwo reformatorskie, ale stronnictwo proniemieckie oskarżyło Grzegorza VI o kupno godności papieskiej – symonię. Papieżowi elektowi służył w kurii kleryk Hildebrand późniejszy papież Grzegorz VII. Król niemiecki Henryk III, obawiając się destabilizacji w Rzymie za sprawą rodziny Krescencjuszów i hrabiów Tuskulum, a zarazem mając odmienną koncepcję rządzenia cesarstwem, zamierzał osadzić na tronie papieskim własnego kandydata – Niemca, który wykonywałby jego polecenia w Italii bez nacisku zwalczających się ugrupowań rzymskich. Jego interwencja w Rzymie miała otworzyć drogę do godności papieskiej niemieckiemu duchowieństwu, oraz zapewnić papieżowi swobodne sprawowanie władzy. Zwołał synod w Pawii w październiku 1046r. który ogłosił powszechny zakaz symonii i wznowił prawo Ottona I Wielkiego z 962r. Grzegorz VI, pragnąc uznania swojej papieskiej godności, wyjechał na spotkanie z Henrykiem III do Piascenzy. Król niemiecki odmówił potwierdzenia jego tytułu, domagając się wyjaśnienia, czy został uzyskany w sposób prawny. Synod w Sutri 20 grudnia 1046r. ogłosił depozycję Grzegorza VI, przy czym na synodzie złamano dwie zasady, to że cesarz przewodniczył synodowi i sądził najwyższego kapłana – papieża. Zdeponowanego Grzegorza VI postanowiono deportować do Niemiec gdzie miał przebywać pod opieką biskupa Kolonii Hermana, ówczesnego kanclerza cesarza na Włochy. Deponowanie trzech panujących papieży otworzyło możliwość dokonania nowego wyboru na stolicę św. Piotra, spośród duchowieństwa niemieckiego, wybrano Klemensa II, który niespodziewanie zmarł. Bp Wazo z Liege (1042 – 10 48) zaproponował, by na Stolicę Apostolską powrócił Grzegorz VI. Grzegorz VI umarł w Niemczech w Kolonii na wygnaniu nie doczekawszy się decyzji cesarza, co do swego powrotu na Stolicę Apostolską.

 

150. Klemens II (Suitgero di Morsleben) r.1046-1047

Suitgero pochodził ze szlacheckiego rodu saskiego. Hrabia Morsleben i Homburga, syn hrabiego Konrada. Suidger był kanonikiem katedry w Halberstadt i biskupem Bambergu. Na synodach zwołanych z inicjatywy Henryka III w Sutri i Rzymie, pozbawiono urzędu trzech papieży: Benedykta IX, Sylwestra III i Grzegorza VI. Z inicjatywy i przy poparciu króla Niemiec Henryka III, biskup Suitger został okrzyknięty papieżem i intronizowany 25 grudnia 1046r. zachowując swoje biskupstwo w Niemczech w Bambergu. Klemens II rozpoczął urzędowanie jako pierwszy z czterech następujących po sobie papieży pochodzenia niemieckiego, protegowanych przez Henryka III. Papież elekt przybrał imię Klemens II. Pierwszym aktem papieża Klemensa II było koronowanie 25 grudnia 1046r. Henryka III na cesarza a jego żonę Agnieszkę na cesarzową. Koronowany Henryk III sam sobie nadał tytuł patrycjusza rzymskiego co dawało mu możliwość bezpośredniej ingerencji w wybór papieży. Wraz z uzyskaniem urzędu przez papieża Klemensa II rozpoczęła się nowa epoka w dziejach Kościoła – wzrost autorytetu papieża w ówczesnym świecie. Klemens II zwołał synod rzymski 5 stycznia 1047r., na którym zaostrzono kary za kupowanie godności i wprowadzono wiele reform przyjętych wcześniej w Niemczech. Papież nałożył karę 40 dni pokuty na tych kapłanów, którzy przyjęli świadomie święcenia z rąk biskupów symonistów. Działając wraz z cesarzem, zwalczał małżeństwo księży. Klemens II potwierdził zwyczaj nadawania urzędu kościelnego – inwestytura przez władzę świecką, poprzedzony kościelną ceremonią świeceń biskupich. W wyniku niepokojów w Rzymie Klemens II udał się do Marchii i poważnie chory, przybył do opactwa S. Tommaso w pobliżu Pesaro, gdzie zmarł. Ciało Klemensa II zostało przewiezione do Bambergu i pochowane w miejscowej katedrze.

 

151. Damazy II (Poppone) r.1048

Poppone był synem bawarskiego hrabiego, był biskupem Brixen w Tyrolu. Niespodziewana śmierć Klemensa II, po raz kolejny uaktywniła złożonego z urzędu Benedykta IX, który po raz trzeci zawładnął Rzymem. Cesarz Henryk III korzystając ze swych uprawnień jako patrycjusz rzymski na prośbę stronnictwa antytuskulańskiego, którego wysłannicy przybyli do niego do Pohlde, 25 grudnia 1047r. mianował papieżem biskupa Poppona. Biskup Liege Wazo sugerował, aby na tron papieski powrócił wygnany do Kolonii Grzegorz VI niesłusznie złożony z urzędu. Margrabia Bonifacy IX z Rzymu i przywrócił porządek w mieście, by mogła odbyć się koronacja Poppona, który przyjął imię Damazego II. Papież Damazy II po 23 dniach urzędowania zmarł w Palestrinie koło Rzymu. Damazego II pochowano w kościele S. Lorenzo w Verano.

 

152. Św. Leon IX (Brunone dei conti di Egishein-Dagsburg) r.1049-1054

Bruno urodził się 21 czerwca 1002r. w Egisheim w Alzacji, był synem Hugona, hrabiego Egisheimu – Dagsburga, spokrewnionym z cesarzem Konradem II (1024 – 1056). Bruno jako młody klerky uzyskał biskupstwo w Toul – Lotaryngia, gdzie został konserwowany. Po śmierci papieża Damazego II, wysłano z Rzymu poselstwo do cesarza Henryka III, by wyraził zgodę na wybór Halinarda arcybiskupa Lyonu, na papieża. Halinard odmówił przyjęcia godności. W tej sytuacji Bruno w obecności legatów rzymskich został desygnowany na papieża przez Henryka II w grudniu 1048 r. Bruno oświadczył, że przyjmie urząd papieski, jeśli Rzymiane i duchowieństwo jednogłośnie zaakceptują jego wybór. Podkreślił tym samym konieczność wyboru, a nie mianowania. Bruno przybył do Rzymu w stroju pątnika, zdjął sandały i boso udał się do grobu św. Piotra, a Rzymianie i duchowieństwo jednogłośnie – przez aklamację wybrali go na papieża. Bruno zatrzymał urząd biskupa Toul. Przyjął imię Leon IX i został koronowany w bazylice św. Piotra. Papież Leon IX zapoczątkował liberalizację w Kościele i trwałe reformy, które maiły uniezależnić Kościół do cesarzy niemieckich i usunąć symonię i nikolaityzm. Leon IX utworzył kolegium kardynalskie i wyznaczył nowe zadania; wspomaganie biskupa Rzymu w jego posłudze Kościołowi. Leon IX uważał, że papież powinien osobiście głosić wiarę Kościoła, święcić kościół, brać udział w uroczystościach kościelnych. Leon IX przez swoje podróże poza granice Italii, manifestował uniwersalny charakter papiestwa i uświadomił, że papież jest zwierzchnikiem wszystkich Kościołów. Synod w Rzymie (9 -15 kwietnia 1049 r.) zaostrzał kary nakładanie na kapłanów nie zachowujących celibatu, a wiernym odradzał korzystania z posług żonatych księży. Na synodzie w Reims (3 –4 październik 1049 r.) dla papieża zastrzeżono tytuły universalis Ecclesiae primas apostolicus. Papież na synodzie w Siponto w 1050 r. wydał szereg dokumentów reformistycznych skierowanych przeciwko zwyczajom Kościoła wschodniego. Zamiast trójporozumienia między papiestwem Bizancjum i Niemcami, przeciwko Normanom, doszło do rozłamu między Kościołem wschodnim a zachodnim. Obawa przed Normanami skłoniła Leona IX że z częścią wojsk niemieckich, italskich i wspierających go powstańców apulijskich, słabo uzbrojonych i niedostatecznie wyćwiczonych wyruszyła przeciwko Normanom. Leon IX, dowodząc osobiście wojskami, przegrał bitwę z Normanami pod Civitate i dostał się do niewoli. Po kilkumiesięcznej niewoli ciężko chory papież powrócił do Rzymu. Leon IX zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół czci Leona IX jako świętego w liturgii 19 kwietnia.

 

153. Wiktor I (Gebhard von Dollnstein-Hirschberg) r.1055-1057

Gebhard hrabia von Calw urodził się ok. 1018 r. w Szwabii. Pochodził z hrabiowskiego rodu Dollnstein – Hirschberg i był synem hrabiego Hartwiga. W wieku 20 lat mianowany został przez cesarza Henryka III biskupem Eichstatt. Po śmierci Leona IX, po długotrwałych negocjacjach w Moguncji z delegacją rzymską, na czele, której stał diakon Hildebrand (późniejszy papież Grzegorz XII), cesarz Henryk III mianował Gebharda na papieża w listopadzie 1054 r. Gebhard nie chciał jednak wyruszyć do Rzymu, dopóki nie otrzyma przyrzeczenia zwrotu zagrabionych posiadłość ziemskich i skarbów Stolicy Apostolskiej. Chciał również zatrzymać swoje biskupstwo w Eichstatt. Zwlekał z kanonicznym Wyborem i koronacją ponad sześć miesięcy, do czasu spełnienia jego żądań. Ostatecznie wyraził zgodę w marcu 1055 r. w Ratyzbonie. Papież przybrał imię Wiktor II. Na synodzie we Florencji 4 lipca 1055, wystąpił przeciwko symonii oraz małżeństwu księży. Wiktor II zakazał żonatym kapłanom sprawowania funkcji w większych miastach, a ich legalnym małżonkom ograniczono prawa w życiu społecznym. Ich potomstwo uważano za nieślubne i pozbawiono prawa dziedziczenia dobór kościelnych – beneficjów. Takie same postanowienia powzięły synody w Lyonie w 1055 r. i Tuluzie w 1056 r. Cesarz niemiecki Henryk III nadał papieżowi tytuł księcia Spoleto i hrabiego Fermo by umocnić pozycje Wiktora II wobec Toskanii i Normanii, wskazując, że papież jest cesarskim przedstawicielem w Italii. Rozpoczęła się ekspasja Normanów na Italię. Papież czuł się zagrożony i szukał pomocy u cesarza wyjeżdziając do Niemiec, który jednak w kilka tygodni później zmarł. Wiktor II po śmierci cesarza Henryka III jako zarządca Rzeszy, koronował, w Akwizgradzie na cesarza Henryka IV (1056 – 1106) Po powrocie do Italii Wiktor II zwołał synod na Lateranie 18 kwietnia 1057 r. gdzie ustanowił opata na Monte Cassino Fryderyka z Lotaryngii, nadał mu godność kardynała prezbitera od św. Chryzygona zapewniając w ten sposób przychylność Godfryda Lotaleńskiego dla Kościoła rzymskiego. Wiktor II zmarł w Arezzo i został pochowany w kościele S. Maria Rotonda w Rawennie.

 

154. Stefan X (Federico di Lorena) r.1057-1058

Fryderyk Lotaryński urodził się ok. 1000r. był synem Gozelona I księcia Lotaryngii i bratem Godfryda, księcia Lotaryngii i Toskanii. Fryderyk Lotaryńskibył kanonikiem w Liege, potem archidiakonem w kościele św. Lamberta, bibliotekarzem Kościoła rzymskiego i kanclerzem Leona IX w końcu opatem benedyktyńskim na Monte Cassino. Papież Wiktor II mianował Fryderyka Lotaryńskiego kardynałem-prezbiterem od św. Chryzogona. Dzięki sugestii diakona Hildebranda (późniejszy papież Grzegorz VII), Fryderyk Lotaryński został wybrany na papieża w wolnych i kanonicznie uznanych wyborach. Przybrał imię Stefan X. Papież elekt został konsekrowany bez zgody cesarza Henryka IV. Był to pierwszy krok papieża ku wyzwoleniu się spod władzy cesarskiej. Papież zwołał do Rzymu synod w 1057r. poświęcony sprawom symonii i małżeństw księży. Próbował wprowadzić celibat. Zabiegał o przywrócenie jedności Kościołów wschodniego i zachodniego. Stefan X polecił opracowanie nowych zasad wyboru papieża, by wyeliminować wpływ cesarza i arystokracji rzymskiej. W czasie pontyfikatu Stefana X w Mediolanie szerzył się ruch, w większości osób świeckich, tzw. Łachmaniarzy lub patarynów (pataria, od słowa patta – łachman), którzy nawoływali do dobrowolnego ubóstwa, życia wspólnego i systematycznego nauczania, takiego jakie było w pierwotnym Kościele. Patareni potępiali chciwość duchowieństwa i symonię, występowali przeciwko cesarzowi. Papież Stefan X dążył do ujednolicenia rytu mszy św. w Kościele rzymskim, zniósł tzw. Ryt benewentyński, który miał wiele elementów sprzed reformy papieża Grzegorza I Wielkiego. Stefan X już chory wyjeżdżając do Florencji by omówić koronację księcia Godfryda na cesarza, odebrał przyrzeczenie od duchowieństwa i ludu rzymskiego, że w razie jego śmierci nie obiorą nowego papieża, dopóki Hildebrand nie powróci z misji do Niemiec. Stefan X zmarł i został pochowany we Florencji w kościele S. Reparata.

 

155. Mikołaj II (Girard de Bourgogne) r.1058-1061

Gerard , urodzony około 1010r. w Burgundii, był arcybiskupem Florencji. Po śmierci papieża Stefana X kandydaturę Gerarda, akceptował dwór cesarski oraz książę Lotaryngii i Toskanii Godfryd. Gerard został wybrany na papieża w Sienie i przyjął imię Mikołaj II. Synod w Sutri w 1059r. ogłosił nieważność wyboru Benedykta X. Mikołaj II, odbył intronizację 24 stycznia 1059r. w Rzymie po ucieczce Benedykta X. Mikołaj II był pierwszym papieżem, którego głowa została ozdobiona tiarą. Papież Mikołaj II na synodzie laterańskim 13 kwietnia 1059r. ogłosił dekret In nomine Domini. Dekret ustanawiał nowe przepisy dotyczące wyboru papieża i stał się podstawą do następnych elekcji. Prawo wyboru papieża przyznano kolegium kardynalskiemu. Kardynałowie – biskupi, tzn. proboszczowie najważniejszych rzymskich kościołów, ustalali listę kandydatów do tronu papieskiego. Kandydatem mógł być członek kolegium kardynalskiego lub przedstawiciel kleru rzymskiego. Uznano, że wybór biskupa Rzymu nie – Rzymianina i poza stolicą będzie ważny, jeśliby prawo wyboru zostało w tym mieście ograniczone. Ustalono, że papież nabywa od razu po wyborze pełnię władzy. Podczas wakansu władzę w Kościele sprawować będą kardynałowie – biskupi. Prawo cesarza do zatwierdzenia wyboru nie zostało zakwestionowane, ale nie stanowiło koniecznego warunku, przywilej ten miał być przyznawany indywidualnie kolejnemu władcy i miał zostać utracony na skutek nadużycia. Synody rzymskie odbyte w 1060r. i 1061r. pod przewodnictwem Mikołaja II opowiedziały się przeciwko małżeństwu księży i symonii oraz ograniczały wpływ laikatu na dysponowanie dobrami kościołów. Papież Mikołaj II próbował przywrócić życie wspólnotowe księży pełniących posługę przy katedrach – kanonicy regularni; a także zreformować zarząd dobrami kościelnymi, aby zminimalizować nadużycia i nieodpowiedzialnie przenoszenie prawa własności. Papież Mikołaj II zabronił duchownym przejmowania kościołów jako darowizny od osób świeckich. Przeciwstawiał się praktyce nadawania godności kościelnych przez świeckich feudałów – inwestytura świecka. Za pontyfikatu Mikołaja II rozpoczęto zwalnianie z przeszkód małżeńskich – tzw. Dispensatio post factum. W przeprowadzonej reformie zmierzano do zachowania ważności małżeństwa, ograniczając jego unieważnienie głównie z powodu przeszkody pokrewieństwa. Synod biskupów niemieckich, uznając za zbyt surowe wymagania dyscyplinarne uznał dekrety Mikołaja II za nieważne i zerwał z papieżem jedność. Za pontyfikatu Mikołaja II książę czeski Władysław II (zm. 1092) płacił Stolicy Apostolskiej świętopierze. Mikołaj II zmarł i został pochowany we Florencji w kościele S. Reparta.

 

156. Aleksander II (Anselmo da Baggio) r.1061-1073

Anselmo , urodzony w Baggio koło Mediolanu, został wyświęcony na kapłana w Mediolanie w 1055r. W 1057r. uzyskał godność biskupa Lukki. Po śmierci Mikołaja II część szlachty skradła insygnia papieskie z pałacu laterańskiego i udała się do króla niemieckiego Henryka IV z prośbą o mianowanie nowego papieża. Został nim Peter Cadalus z Parmy jako Honoriusz II. Kardynał Hildebrand zwołał kolegium kardynałów elektorów, które dokonało kanonicznego wyboru papieża Anselma. Przybrał on imię Aleksander II. Godfryt książę Lotaryngii zaproponowałby obaj papieże powrócili do swoich biskupstw i przebywali tam do czasu rozstrzygnięcia sporu o prawowitości wyboru. W 1062r. sejm zebrany w Augsburgu wyznaczył komisję, która uznała ważność elekcji Aleksandra II. Honoriusz II nie uznał rozstrzygnięcia i próbował dochodzić swoich praw zbrojnie, udało mu się opanować część Rzymu. Na synodzie w Mantui w 1064r. niemieccy i italscy biskupi potępili symonię i opowiedzieli się za Aleksandrem II, skazali Honoriusza II na wygnanie i rzucili na niego anatemę. Honoriusz II zachował jednak tytuł i roszczenia do urzędu papieskiego. Aleksander II powołał w 1070r. Lanfranca z Bec (1010 – 1089) na arcybiskupa Canterbury. Papież Aleksander II z pomocą Hildebranda zwalczał symonię, konkubinat, klerogamię i zwyczaj nadawania inwestytury świeckiej, ustanowił zakaz łączenia beneficjów przez jedną osobę, oraz zabronił zawierania małżeństw przez osoby spokrewnione, aż do siódmego pokolenia. Papież Aleksander II rozstrzygał sprawy wielu biskupów niemieckich. Aleksander II zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Jana na Lateranie.

 

157. Św. Grzegorz VII(Hildebrando di Soana) r.1073-1085

Hildebrando urodził się około 1020r. w skromnej rodzinie toskańskiej, był synem Bonizusa. Niższe święcenia otrzymał z rąk papieża Grzegorza VI, któremu jako kapelan i sekretarz służył aż do jego śmierci. Hildebrand święcenia subdiakonatu otrzymał od papieża Leona IX i przejął opiekę nad majątkiem Kościoła rzymskiego. Równocześnie został opatem klasztoru św. Pawła za Murami od 1059r. był archidiakonem Kościoła rzymskiego. Po śmierci Aleksandra II, w czasie uroczystości pogrzebowych rozległ się okrzyk: „Hildebrang papieżem”. Wybór papieża dokonany przez lud rzymski, kolegium kardynałów – elektorów, potwierdziło przez aklamację. Hildebrand odbył uroczystą intronizację w bazylice św. Piotra w Okowach i został konsekrowany 30 czerwca 1073r. przyjął imię Grzegorz VII. Papież Grzegorz VII na synodach rzymskich w 1074r. i 1075r. zdecydowanie wystąpił przeciwko małżeństwom księży, symonii i inwestyturze świeckiej. Grzegorz VII wydał dekrety żądające, by nowo obrany biskup złożył przysięgę wierności papieżowi i zobowiązał się do złożenia wizyty w Stolicy Apostolskiej – Visitatio liminum, ad lumina. W 1075r. Grzegorz VII wysłał legatów do Polski, gdzie powtórnie erygowano metropolitę gnieźnieńską i mianowano arcybiskupem Bogumiła. Podporządkowano mu biskupstwa w Poznaniu, Krakowie i we Wrocławiu oraz utworzono nowe biskupstwo w Płocku. Książe Bolesław Śmiały otrzymał od papieża zgodę na koronację, która obyła się 25 grudnia 1076r. Zabójstwo biskupa krakowskiego Stanisława ze Szcepanowa (1072 – 1079) przez króla Bolesława Śmiałego spowodowało, że na Polskę nałożono karę interdyktu. Na rzymskim synodzie wielkopostnym w 1080r. papież nałożył powtórnie na Henryka IV ekskomunikę. Król zwołał synod do Brixen w Tyrolu (25 czerwsca, 1080) który ogłosił depozycję Grzegorza VII i wybrał na papieża arcybiskupa Rawenny – Klemens III. Grzegorz VII przygotowywał reformy w kościele nazwane od jego imienia „reformą gregoriańską). Bóg założył Kościół rzymski, a zatem tylko papież może być nazwany biskupem powszechnym i tylko jemu przysługuje tytuł PAPA rozdzielanie insygniów monarszych i ustanowienie i mianowanie biskupów. Władza papieska stoi nad władzą świecką. W marcu 1084r. Henryk IV zajął Rzym. Grzegorz VII bronił się w Zamku św. Anioła, czekając na odsiecz normańską pod dowództwem Roberta Guiscarda (1015 – 1085). Ostatecznie Henryk IV i Klemens III uciekli z miasta. Konflikt między papieżem a cesarzem doprowadził do całkowitego zniszczenia Rzymu. Grzegorz VII ze względu na zachowanie wojsk normańskich został zmuszany przez lud Rzymu do opuszczenia miasta. Papież udał się najpierw na Monte Cassino, a potem do Salerno. Grzegorz VII zmarł i został pochowany w Salerno w miejscowej katedrze. Kościół czci Grzegorza VII jako świętego w liturgii 25 maja.

 

158. bł. Wiktor III (Dauferio dei duchni di Benevento) r.1086-1087

Dauferiusz Epifani z książęcego rodu Beneventu, urodził się ok. 1027. Wstąpił do klasztoru kontemplacyjnego w La Cawa w pobliżu Salerno przyjmując imię Dezyderiusz. W 1055 r. został mnichem benedyktyńskim na Monte Cassino, a 19 kwietnia 1058 r. opatem tego klasztoru. Opat Dezyderiusz powiększył bibliotekę oraz rozpoczął całkowitą przebudowe klasztoru i opactwa na Monte Cassino z pomocą artystów sprowadzonych z Konstantynopola. Przebudowa bazyliki została konsekrowana przez papieża Aleksandra II. Papież Mikołaj II mianował go kardynałem i papieskim wikariuszem klasztorów. Po śmierci Dezyderiusza Grzegorza VII w Rzymie rządził papież Klemens III. Upłynął rok, zanim kardynałowie pod Wpływem Jordana z Kapuci, księcia Normanów wybrali na papieża Desidero, który przybrał imię Wiktor III. W cztery dni po wyborze, jeszcze przed konsekracją, elekt Wiktor III został zmuszony do opuszczenia Rzymu. Pozostawił insygnia papieskie i wrócił do Monte Cassino, gdzie ponownie zaczął pełnić funkcję opata. W marcu 1087 r. synod w Kapui potwierdził ważność wyboru Wiktora III i przekazano go, że powinien objąć urząd wbrew stanowisku grupy opozycyjnej kierowanej przez arcybiskupa Lyonu Hugona z Die. Gdy Normanowie usunęli z Rzymu Klemensa III, 9 maj 1087 r. Wiktor III został konsekrowany w bazylice św. Piotra. Poparcie księcia Jordana z Kapui i księżnej Matyldy Toskańskiej nie wystarczyło jednak Wiktorowi III do utrzymania władzy w Rzymie. Większość miasta była zajęta przez wojska Klemensa III. Po upływie tygodnia papież Wiktor III powrócił ponownie na Monte Cassino. Korzystając z poparcia Matyldy Toskańskiej, pod jej usilną namową papież Wiktor III przedostał się do Rzymu drogą morską i usunął wojsko Klemensa III z miasta. Przybycie cesarza Henryka IV do Włoch spowodowało nowe rozruchy. Wiktor III ponownie opuścił miasto i udał się na Monte Cassino. Pod koniec sierpnia 1087 r. zwołał w Benewencie synod, który potwierdzał dekret papieża Grzegorza VII przeciwko inwestyturze przez simonistów i nałożył anatemię nie tylko na Klemensa III, ale także na skrajnych zwolenników reform gregorianskich. Za pontyfikatu Wiktora III nastąpiła ekspedycja morska Pizy i Genui przeciwko Saracenom, zakończona zdobyciem Mahdii w zachodnim Tunisie w sierpniu 1087 r. część łupów przekazano na rzecz bazyliki św. Piotra w Rzymie. Podczas trwania synodu w Benewencie Wiktora III zachorował i powrócił do klasztoru na Monte Cassino, gdzie zmarł i został pochowany. Kościół czci Wiktora III jako błogosławionego w liturgii 16 września.

 

159. bł. Urban II (Odon de Lagery) r.1088-1099

Odon de Lagery urodził się ok. 1035 r. w szlacheckiej rodzinie w Chatillon- sur – Marne. Studiował pod kierunkiem św. Brunona (1032 – 1101) założyciela Kartuzów. Został mnichem benedyktyńskim w Cluny. Za Grzegorza VII został kardynałem-biskupem Ostii. Po śmierci Wiktora III kardynałowie nie mogli dokonać wyboru nowego papieża w Rzymie, gdyż miasto było opanowane przez Klemensa III. Z tego względu dokonano kanonicznego wyboru w Terracina koło Gaety. Wybrano Odona de Lagery, który przybrał imię Urban II. Na synodzie w Melfi 1089r. papież ponowił ustawodawstwo przeciwko małżeństwom księży, symonii, inwestyturze świeckiej i zreorganizował papieskie finanse. Utworzył kurię rzymską – po raz pierwszy wyrażenie curia Romana pojawiło się w bulli z 1089r. – na wzór dworu królewskiego i cesarskiego oraz podniósł rangę kolegium kardynalskiego. W latach 1090 – 1092, cesarz Henryk IV zajął Rzym i osadził na tronie papieskim Klemensa III. Urban II schronił się u Normanów na południu Italii. Papież Urban II z pomocą Normanów powrócił do Rzymu odzyskał Lateran i Zamek św. Anioła. Papież Urban II proklamował „Pokój Boży” i wezwał do podjęcia pierwszej wyprawy krzyżowej do Ziemi Świętej. Po raz pierwszy w dziejach chrześcijaństwa powiedziano o odpustach – indulgentia. Za pontyfikatu Urbana II powstał zakon Cystersów. Krzyżowcy zdobyli Jerozolimę 15 lipca 1099r. Urban II zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra. Kościół czci Urbana II jako błogosławionego w liturgii 29 lipca.

 

160. Paschalis II (Raniero) r.1099-1118

Paschalis Raniero (Rainerius) urodził się w Bieda di Galeata w Romanii. Papież Grzegorz VII mianował go opatem klasztoru św. Wawrzyńca za Murami w Rzymie, a około 1078 r. kardynałem – diakonem kościoła S. Clemente. Za pontyfikatu Urbana II pełnił funkcje legata papieskiego w Hiszpanii. Po śmierci Urbana II został Raniero wybrany na papieża, konsekrowany przybrał imię Paschalis II. Papież Paschalis II spotkał się z wrogością cesarza Henryka IV i popieranego przez cesarza Klemensa III. Z pomocą Normanów Paschalis II zdołał usunąć z okolic Rzymu Klemensa III, ale wkrótce pojawili się nowi pretendenci na Stolicę Piotrową; Teodoryk, Albert i Sylwester IV. Papież Paschalis II dążył, więc do porozumienia z cesarzem Henrykiem IV, który po zajęciu Lateranu rozkazał wywieść papieża Paschalisa II wraz z kardynałami do Albano i zagroził mu deponowaniem i uznaniem Sylwestra IV za jego następcę. Papież Paschalis został zmuszony do zawarcia z cesarzem Henrykiem V układu tzw. Przywileju z Ponte Mammolo z 12 kwietnia 1111 r. który przyznawał imperatorowi prawo dokonywania inwestytury kościelnej w wolnej Elekcji, przez wręczenia pierścienia i pastorału. Odróżniono wówczas inwestyturę kościelną – na urząd biskupa lub opata – przez wręczenie pierścienia i pastorału oraz powierzenie rezydencji, od inwestytury świeckiej, czyli wprowadzenia na urząd przez wręczenie berła. Oznaczało to wejście w posiadanie dóbr lennych, biskupstwa lub opactwa przez osoby świeckie. Za tę cenę Paschalis II odzyskał wolność, po czym dokonał koronacji cesarza Henryka V. Paschalis II wycofał się z przywileju Pont Mamudu w 1116 r. ponawiając zakaz inwestytury. Zarówno w Anglii jak i Francji królowie zrzekli się inwestytury, zadawalając się przysięgą posłuszeństwa. Rozróżniano między godnością duchowną a związanymi z nią dochodami i posiadłościami. Za pontyfikatu Paschalisa II dotarła do Rzymu wiadomość o rezultatach pierwszej wyprawy krzyżowej – zdobyciu Jerozolimy 15 lipca 1099 r. Bolesław Krzywousty książę Polski nawiązał kontakt z papieżem Paschalisem II przez legata papieskiego Gwalona z Beauvais, wysłał także poselstwo do papieża po dyspensę, którą otrzymał na zawarcie małżeństwa z księżną Kijowa Zbysławą swoją krewną. Za pontyfikatu Paschalisa II w Jerozolimie powstała wspólnota bożo grobowców. W 1113 r. papież Paschalis II zatwierdził regułę Zakonu Rycerskiego świętego Jana Chrzciciela Szpitala Jerozolimskiego - Joanitów. Paschalis II zmarł w Rzymie w Zamku św. Anioła a został pochowany w bazylice św. Jana na Lateranie.

 

161. Gelazy II (Giovanni Coniulo) r.1118-1119

Giovanni Coniulo urodził się w Gaecie, uczył się w klasztorze na Monte Cassino, gdzie następnie został zakonnikiem. Papież Urban II w 1088r. powierzył Janowi z Gaety stanowisko prosignatora w swojej kancelarii, a następnie mianował kardynałem-diakonem. W 1089r. Jan Coniulu został kanclerzem kancelarii papieskiej. Wywarł duży wpływ na styl pracy kancelarii, zaangażował większą liczbę kancelistów i wprowadził zmiany w stylu pisania i datowania dokumentów papieskich. 24 stycznia 1118r. Giovanniego Coniulo wybrano na papieża w kościele S. Maria in Pallara na Palatynie, przybrał imię Gelazy II. Papież elekt i kardynałowie zostali zaatakowani przez przywódcę patrycjuszowskiej rodziny Censiusa II Frangipaniego za zgodą Henryka V. Papież został uwięziony, ale odzyskał wolność na żądanie Rzymian i prefekta miasta. Papież Gelazy II, gdy dowiedział się, że Henryk V wyruszył do Rzymu wraz z kardynałami, 1 marca 1118r. uciekł do Gaety swojego rodzinnego miasta, gdzie otrzymał wszystkie święcenia kapłańskie i biskupie oraz gdzie był konsekrowany na papieża. Henryk V zażądał od papieża uznania przywileju królewskiego o inwestyturze, Gelazy II odrzucił to wezwanie, Henryk V, popierany przez Ireneusza z Bolonii, doradcę prawnego cesarza, ogłosił 8 marca 1118r. papieżem Maurycego (Burdinusa) arcybiskupa Bragi, przybrał on imię Grzegorz VIII. Papież Gelazy II ekskomunikował zarówno cesarza jak i mianowanego papieża Grzegorza VIII. Gelazy II powrócił do Rzymu, kiedy Henryk V opuścił miasto. Nie udało mu się jednak odzyskać ani Lateranu, ani bazyliki św. Piotra, gdyż Rzym był kontrolowany przez partię antypapieską.21 czerwca, w czasie odprawiania mszy św. w kościele S. Prassede, został ponownie uwięziony przez Frangipanich. Zdołał uciec i wraz z kilkoma kardynałami popłynął do Genui, a stamtąd do Marsylii. Przez krótki czas przebywał w Saint-Gilles koło Nimes, gdzie spotkał się z Norbertem z Xanten (1080 – 1134) założycielem zakonu premonstratersów – norbertanów (białych kanoników) o surowej regule zakonnej. Na początku stycznia 1119r. Gelazy II zwołał synod w Vienne. Ciężko chory udał się na wygnanie do Cluny. Podczas pontyfikatu Gelazego II powstał Zakon templariuszy. Gelazy II zmarł i został pochowany w Cluny we Francji.

 

162. Kalikst II (Guido de Bourgogne) r.1119-1124

Guido de Bourgogne urodził się około 1050r. jako piąty syn hrabiego Wilhelma Wielkiego z Burgundii. Był spokrewniony z rodami królewskimi Niemiec, Francji i Anglii. W 1088r. został arcybiskupem Vienne. We Francji sprawował funkcję legata papieża Paschalisa II, który mianował go kardynałem. W czasie, gdy cesarz Henryk V opanował Rzym i dokonał wyboru nowego papieża Grzegorza VIII, Gelazy II udał się na wygnanie do Cluny, gdzie zmarł. Kardynałowie, którzy przybyli do opactwa, dokonali wyboru Guido de Bourgogne na papieża. Przybrał on imię Kalikst II i odbył koronację 9 lutego 1119r. w Vienne. Większość kardynałów w Rzymie zatwierdziła elekcję 1 marca 1119r. podobnie postąpił kler i lud. Konflikt pomiędzy cesarzem Henrykiem V a papieżem Kalikstem II dotyczył inwestytury. Za pontyfikatu Kaliksta II w 1120r. powstała Wspólnota Cystersek i Zakon Sióstr Norbertanek. Na synodzie w Wormacji 23 września 1122r. podpisano porozumienie – konkordat, Henryka V zwolniono z ekskomuniki, zaś ugoda zapewniała wolny, kanoniczny wybór biskupów i opatów, rezygnację cesarza z inwestytury przez wręczenie pierścienia i pastorału. Odtąd miał to czynić metropolita, który wybranemu biskupowi udzielił sakry i wprowadził go na biskupstwo. Papież godził się, by w elekcji biskupa lub opata przez duchowieństwo kapitulne lub zgromadzenie zakonne uczestniczył cesarz lub jego pełnomocnik, aby potwierdzić wybór większości. Cesarzowi przyznano prawo przekazywania lenna świeckiego za pomocą berła i miecza, a także prawo przyjmowania przysięgi wierności od biskupów. Konkordat z Wormacji stał się prototypem wszystkich późniejszych konkordatów zawieranych przez Kościół z państwami. Kalikst II w marcu 1123 r. zwołał pierwszy na Zachodzie sobór, tzw. Laterański I, uznany na Zachodzie za IX sobór powszechny. Sobór zebrał wszystkie zebrane dekrety dotyczące inwestytury, syminii, celibatu księży, tzw. Pokoju Bożego (Treuga Dei), oraz praw i obowiązków krzyżowców. Uchwalono, że w zachodnim chrześcijaństwie małżeństwa księży są nieważne; dzieci pochodzące z tych małżeństw uznano za nieślubne. Zakazano mianowania archiprezbiterem duchownego, który nie miał święceń kapłańskich, a archidiakonom tego, który nie miał święceń diakonatu. Do Polski przybył w 1123 r. legat papieski kardynał Idzi z Tuskulum (1080 – 1142), który wprowadził uchwały soboru laterańskiego i zajmował się sprawami organizacji polskiego Kościoła. Utworzono nowe biskupstwo w Lubuszu, reaktywowano diecezję kruszwicką przeniesioną wkrótce do Włocławka. Za pontyfikatu Kaliksta II chrystianizację Pomorza Zachodniego prowadził biskup Bambergu Otton. Kalikst II zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Jana na Lateranie.

 

163. Honoriusz II (Lamberto Scannabecchi) r.1124-1130

Lamberto urodził się w Fagnano koło Imoli. Za pontyfikatu Paschalisa II został kardynałem – biskupem Ostii. Reprezentował papieża Kaliksta II w czasie rozmów z cesarzem Henrykiem V, zakończonych podpisaniem konkordatu w Wormacji. Wybór Lamberta na papieża nastąpił w czasie walk między rodzinami Pierleonich i Frangipanich. Większość kardynałów wybrała na papieża kard. Teobaldo Buccapecusa – Celestyna II, gdy przygotowywano się do koronacji, rodzina Frangipanich wraz z kanclerzem Kościoła rzymskiego Ejmerykiem wybrała na papieża kard. Lamberto Scannabecchiego. Przybrał on imię Honoriusz II. Celestyn II uznał się za pokonanego, nie chcąc doprowadzić do schizmy zrezygnował z przyjęcia godności następcy św. Piotra, pozostawił papieskie insygnia i zrezygnował z ubiegania się o urząd biskupa Rzymu. 21 grudnia zrezygnował także z godności Honoriusz II, który jednak tego samego dnia został przez zgromadzenie kardynałów powtórnie wybrany na papieża i intronizowany. Papież Honoriusz II dążył do zachowania pokoju z cesarzem, mając za podstawę prawa ustalone w Wormacji. Papież Honoriusz II popierał kanoników regularnych, z których sam się wywodził, uważał, że są oni równie dobrze przygotowani do służby liturgicznej, jak do pracy duszpasterskiej. Takie zadania postawił przed zakonem premonstratensów, Norbertanów założonych w 1120 r. przez Norberta z Xantem, który łączył kontemplacyjne życie zakonne z aktywnością kaznodziejską i duszpasterską. Na synodzie w Troyes 1128 r. papież Honoriusz II zaaprobował regułę zakonu templariuszy. Papież Honoriusz II ciężko zachorował w styczniu 1130 r. Kardynał Ejmeryk kanclerz Kościoła rzymskiego (1123 – 1143) przewidując, że po śmierci papieża Honoriusza II dojdzie do walk o tron papieski, umieścił go w ufortyfikowanym klasztorze S. Gregorio na wzgórze celiańskim w Rzymie. Honoriusz II 13 lutego 1130 r. zmarł w nocy, pochowano go na terenie klasztoru i przystąpiono natychmiast do elekcji nowego papieża. Po wyborze na papieża Innocentego II ciało Honoriusza II przeniesiono do bazyliki św. Jana na Lateranie.

 

164. Innocenty II (Gregorio Papareschi) r.1130-1143

Gregorio Papareschi pochodził z rodziny patrycjuszy rzymskich. W 1116 r. został kardynałem – diakonem kościoła S. Angelo. Podczas choroby papieża Honoriusza II, kolegium kardynalskie ustaliło sposób wyboru jego następcy. Zgodzono się, że miejscem elekcji będzie kościół S. Andrea della Valle. Kanclerz Kościoła rzymskiego Ejmeryk wraz z 16 kardynałami, dokonali tej samej nocy, której zmarł Honoriusz II wyboru Gregorio Papareschiego na nowego papieża. O świecie kardynał Ejmeryk wprowadził do bazyliki na Laternie nowego papieża, który przyjął imię Innocenty II. Wiadomość o wyborze wywołała sprzeciw starszych kardynałów, reprezentujących Rzym i południe Italii, którzy zebrali się w kościele S. Marco i dokonali elekcji Pietro Pierleoniego. Przybrał on imię Anaklet II. Obaj elekci zostali konserwowany 23 lutego 1130 r. Innocentego II konserwował biskup Ostii w kościele S. Maria Nuora. Anaklet II opanował Rzym i zawarł sojusz z księciem Normanów Rogerem II (1095 – 1154). Innocenty II musiał uciekać do Francji. Innocenty II zyskał uznanie legalności swojego pontyfikatu prawie w całym ówczesnym świecie kultury zachodniej, dlatego rzucił anatemię na Anakleta II. Papież Innocenty II, współdziałając z Ejmerykiem (1123-1143) i popierającymi go kardynałami przeprowadził reformy w Kościele, szczególnie dotyczące kanoników regularnych. Innocenty II koronował Lotara III (1125-1137) na cesarza na Lateranie 3 czerwca 1133 r. Zwolennicy Anakleta II po jego śmierci wybrali nowego papieża – Wiktora IV, ale zrezygnował on z tiary 29 maja 1138 r. Wyborcy Wiktora IV wraz z rodziną Pierleonich uznali za prawowitego papieża Innocentego II, który powrócił na Lateran. W kwietniu 1139 r. papież Innocenty II zwołał na Lateranie Sobór laterański II, który unieważnił wszelkie dekrety święcenia i akty Anakleta II i jego zwolenników. Rzymianie utworzyli Republikę Komunalną i zlikwidowali urząd prefekta papieskiego, a w jego miejsce powołali niezależny senat oraz dokonali wyboru patrycjusza. Za pontyfikatu Innocentego II, Norbert z Xanten podjął w Rzymie akcję zmierzającą do podkreślenia swojego prawa do Pomorza. Papież wydał bullę, która podporządkowała Magdeburgowi wszystkie polskie biskupstwa łącznie z Gnieznem. Nie wprowadzono jej jednak w życie ze względu na śmierć Norberta i działanie polskich biskupów, którzy uzyskali w odrębnych bullach potwierdzono swego stanu posiadania. Innocenty II zmarł w Rzymie i został pochowany początkowo w bazylice św. Jana na Lateranie. W 1308 r. przeniesiono jego szczątki do kościoła S. Maria in Trastevere.

 

165. Celestyn II (Guido di Castello) r.1143-1144

Guido di Castello urodził się w Tifero w Umbrii w rodzinie arystokratycznej. Do Rzymu został wezwany przez papieża Kaliksta II. W 1127 r. papież Honoriusz II mianował go kardynałem-diakonem kościoła S. Maria in Via Lata. Papież Innocenty II w 1134 r. mianował go kardynałem-prezbiterem kościoła S. Marco. W latach 1131-1132 był legatem papieskim w Kolonii i Akwizgranie, w latach 1139-1140 był legatem we Francji. Po śmierci papieża Innocentego II było pięciu kandydatów na Stolicę Piotrową Guido di Castello został wybrany na papieża beż żadnych kontrowersji w kolegium kardynalskim. Przybrał imię Celestyn II, koronowany został 3 października 1143 r. W czasie swego pontyfikatu Celestyn II nie zdołał zaprowadzić w Rzymie spokoju zakłóconego utworzeniem w 1143 r. Republiki Komunalnej. Papież ofiarował 56 woluminów książek ze swojej prywatnej biblioteki oraz frontowy srebrny ołtarz do kościoła S. Florido w Citta di Castello, którego fragmenty zachowały się do dzisiaj, Celestyn II zmarł w klasztorze del Palladio.

 

166. Lucjusz II (Gherardo Caccianemici) r.1144-1145

Gherardo Caccianemici urodził się w Bolonii. Należał do kongregacji kanoników regularnych przy kościele S. Frediano w Lukce, a następnie u św. Jana na Lateranie i równocześnie pracował w kurii rzymskiej. Papież Honoriusz II mianował go kardynałem – prezbiterem kościoła S. Croce w 1124r. Od 1130r. był zarządcą papieskim w Benewencie. Po śmierci kard. Ejmeryka przejął urząd kanclerski i został bibliotekarzem kościoła rzymskiego. Wśród przyjaciół Gherardo Caccianemicibyli Bernard z Clairvax, Walter z Rawenny i Piotr Czcigodny (1092 – 1156), opat z Cluny Lucjusz II zdecydował się utworzyć własne siły zbrojne, wystąpić przeciwko republice komunalnej i przywrócić papieską władzę w Rzymie. Lucjusz II na czele wojsk zaatakował Kapitol, gdzie obradował senat republiki komunalnej. Atak był nieudany, a rzucony przez obrońców kamień śmiertelnie zranił papieża. Lucjusz II zmarł w Rzymie w klasztorze S. Gregorio.

 

167. bł. Eugeniusz III (Bernardo Paganelli) r.1145-1153

Bernard Paganelli urodził się w Pizie. Był przeorem klasztoru S. Zeno e Pizie, a w 1128r. administratorem biskupstwa. Pod wpływem Bernarda z Clairvax w 1130r. został mnichem cysterskim w Clairvaux. Następnie opatem w klasztorze SS. Vincenzo e Anastasio. Po śmierci Lucjusza II został wybrany na papieża, przybrał imię Eugeniusza III. Eugeniusz III był pierwszym cystersem na tronie papieskim. Będąc papieżem, nadal nosił zakonny habit i nie przywdział szat papieskich. Za pontyfikatu Eugeniusza III kameduła Gracjan z Toskanii opublikował Concordia discordantium canomum, znane jako Dekrety Gracjana. Były one usystematyzowanym zbiorem najważniejszych przepisów prawa kanonicznego w średniowieczu. W trakcie przygotowań do drugiej krucjaty, na zjeździe we Frankfurcie w 1147r. uzgodniono, że część krzyżowców wyruszy przeciw pogańskim Słowianom północno – zachodnim. W wyprawie na Szczecin wzięli udział oprócz rycerstwa niemieckiego i rycerze polscy pod wodzą Mieszka III Starego. Eugeniusz III zmarł w Tivoli a został pochowany w Rzymie w bazylice św. Piotra. Kościół czci Eugeniusza III jako błogosławionego w liturgii 8 lipca.

 

168. Anastazy IV (Corrado della Suburra) r.1153-1154

Corrado della Suburra urodził się w Rzymskiej dzielnicy Suburra i pochodził z rodziny mieszczańskiej. Papież Paschalis II mianował go kardynałem- prezbitrem kościoła S. Pudenziana w latach 1112 – 1114. Papież Honoriusz II w II połowie1126r. mianował go kardynałem – biskupem kościoła S> Sabina. Corrado della Suburra był papieskim wikariuszem za pontyfikatu Innocentego II i Eugeniusza III. Corrado della Suburra został wybrany na papieża po śmierci Eugeniusza III. Intronizowany 12 lipca 1153r. w bazylice św. Jana na Lateranie, przybrał imię Anastazy IV. W okresie pontyfikatu Anastazego IV komuna rzymska nie czyniła żadnych przeszkód w sprawowaniu władzy papieżowi. Anastazy IV zbudował nowy pałac w pobliżu Panteonu. Powołał w 1153r. metropolię w Nidaros dla Norwegii. Anastazy IV zmarł w Rzymie i został pochowany w sarkofagu św. Heleny w bazylice św. Jana na Lateranie.

 

169. Hadrian IV (Nicholas Breaksper) r.1154-1159

Nicholas Breaksper urodził się około 1100 r. w opactwie Abbot’s Langley koło St Albas. Był synem urzędnika pochodzącego z ubogiej rodziny, której został mnichem w opactwie. Nicholas jako młodzieniec przybył na studia do Francji i wstąpił do klasztoru kanoników regularnych św. Rufusa na Awinione, gdzie w 1137 r. został opatem. Papież Eugeniusz III w 1149 r. mianował Nicholasa Breakspera kardynałem-biskupem Albano, a następnie wysłał jako swego legata do Skandynawii, gdzie zreorganizował tamtejszy Kościół na zasadach reformatorskich. Po śmierci papieża Anastazego IV Nicholas Breakspear został wybrany na papieża. 5 grudnia 1154 r. intronizowany przybrał imię Hadrian IV. Hadrian IV był jednym Anglikiem na Stolicy Piotrowej. Papież Hadrian IV starał się przywrócić w Rzymie ład po niepokojach wywołanych przez Arnolda z Brescii przywódcę ludowej komunii miejskiej w Rzymie. Napad dokonany na jednego z kardynałów w Rzymie i jego śmierć spowodowała, że papież Hadrian IV odłożył miasto interdyktem. Schwytany Arnolda z Brescii został przekazany papieżowi, który polecił stracić go jako heretyka. Papież Hadrian IV koronował króla niemieckiego Fryderyka I Barbarossę (1152-1190) na cesarza 18 czerwca 1155 r. w sposób zamienny modyfikując ceremonię, tak by uwypuklić podporządkowanie cesarza papieżowi. Pontyfikat Hadriana IV przebiegał w dominacji konfliktu między cesarzem Fryderykiem I Barbarossą a pragnącym utrzymać supremację Kościoła papieżem. Hadrian IV zawarł porozumienie z cesarzem Fryderykiem I Barbarossą, nie zaniedbując podpisania również traktatu w Benewencie 18 czerwca 1156 r. z Wilhelmem I sycylijskim uznającym jego tytuł królewski w zamian za pokój w Państwie Kościelnym i uznanie papieża za swego suwerena. Cesarz Fryderyk I Barbarossa uznał traktat z Benewentu za zdradę porozumienia zawartego z papieżem w Konstancji. Omawiał z przedstawicielami niezadowolonych miast lombardzkich sojusz przeciwko Fryderykowi. Najazd cesarza na Italię spowodował, że papież Hadrian IV czuł się zagrożony w Rzymie, wyruszył do Anagni, gdzie organizował wojska przeciw cesarzowi. W czasie pontyfikatu Hadriana IV zaczęto używać do osoby papieża tytułu Namiestnik Chrystusowy. W 1156 r. św. Bertold założył Zakon Braci Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel. W sprawie Anglii najważniejszą było poparcie papieża dla planów króla Henryka II (1154-1189) wcielenia Irlandii do monarchii angielskiej. Hadrian IV zmarł w Anagni a został pochowany w Rzymie w bazylice św. Piotra.

 

170. Aleksander III(Rolando Bandinelli) r.1159-1181

Roland Bandinelli był synem Ranuccia, urodził się około 1100r. w Sienie. W 1150r. został mianowany przez Eugeniusza III kardynałem-diakinem kościoła S. Marco. W 1153r. Hadrian IV powierzył mu funkcję kanclerza Kościoła rzymskiego. Po śmierci Hadriana IV doszło do rozłamu, większość opowiedziała się za Rolando de Monticello (Wiktor IV). Doszło do gwałtownych walk i Rolando Bandinelli musiał szukać schronienia w Zamku św. Anioła. Został konsekrowany przez biskupa Ostii 20 września 1159r. w Ninfie i przybrał imię Aleksander III. Cesarz Fryderyk I Barabarossa zwołał 10 lutego 1160r. synod w Pawii na którym Wiktor IV został uznany za prawowitego następcę św. Piotra, a Aleksandra III ekskomunikowano. W odpowiedzi na tę decyzję Aleksander III, ekskomunikował zarówno Wiktora IV jak i cesarza. Aleksander III zmuszony przez opozycję procesarską do opuszczenia Italii udał się do Francji. Episkopat i przedstawiciele zakonów w obecności królów Francji i Anglii na synodach w Beanvais i w Tuluzie w r. 1160 opowiedzieli się za Aleksandrem II. W wyniku, czego Aleksander III przewodniczył synodowi w Tours w 1163r.na którym potępiono błędy albigensów i ponowiono ekskomunikę na Wiktora IV i doradców cesarza. Postanowiono też na synodzie że biskupi i kapłani mają dbać o czystość wiary i informować o postępowaniu osób podejrzanych o błędy oraz stosować kary kościelne. Dało to początek inkwizycji. Śmierć Wiktora IV umożliwiła Aleksandrowi III powrót do Rzymu. Jednak wybór Paschalisa III następcy Wiktora IV i uznanie jego wyboru przez cesarza spowodowały, że Aleksander III musiał w przebraniu uciekać z Rzymu. Aleksander III przebywał w Benewencie. W 1175r. powstał zakon Świętego Ducha – Duchacze. Papież zatwierdził zakon Kartuzów. Po śmierci Paschalisa III cesarz desygnował na jego następcę Kaliksta III. Fryderyk I Barbarossa po klęsce pod Legnano został zmuszony do poproszenia papieża o cofnięcie ekskomuniki. Cesarz uznał Aleksandra III za prawowitego papieża. 1 sierpnia 1177r. w Wenecji. Aleksander III przewodniczył obradom soboru Laterańskiego III 5 – 19 marca 1179r. Uchwalono prawo określające zasady wyboru papieża, prawowitym papieżem miał zostać ten z kandydatów, który otrzyma dwie trzecie głosów kardynałów. Kandydat mniejszości musiał od razu ustąpić, pod karą ekskomuniki. Sobór potępił nikolaityzm, symonię i lichwę. Sobór wypowiedział się przeciwko błędom teologicznym głoszonym przez albigensów i wezwał do walki orężnej z heretykami. Po zakończeniu obrad Soboru Laterańskiego III papież został zmuszony przez komunę ludową do ponownego opuszczenia Rzymu. Wybrano na Stolicę Apostolską nowego papieża Innocentego III (antypapież). Polsce za panowania Aleksandra III odbył się zatwierdzony przez papieża synod w Łęczycy 1180r., na którym Kazimierz Sprawiedliwy zrzekł się prawa do ruchomości po zmarłych biskupach (ius spalii). Aleksander III zmarł w Civita Castellana a został pochowany w Rzymie w bazylice św. Jana na Lateranie.

 

171. Lucjusz III (Ubaldo Allucingoli) r.1181-1185

Humbald Allucingoli urodził się ok. 1100r. w Lukce. Papież Innocenty II mianował go kardynałem – diakonem kościoła S. Prassede, a Hadrian IV kardynałem – biskupem Ostii i Velletri. Był doradcą papieża Aleksandra III podczas przygotowania pokoju weneckiego 1 sierpnia 1177r. Po śmierci Aleksandra III kardynałowie zebrani w Rzymie, stosując nową ordynację wyborczą przez Sobór Laterański III, wybrali Ubaldo Allucingoliego na urząd papieski. Żądania senatu rzymskiego o prawo ingresu oraz obawa przed rozruchami w mieście skłoniły Ubaldo Allucingoliego do opuszczenia Rzymu i udania się do Velletri, gdzie został intronizowany. Przyjął imię Lucjusz III. Papież Lucjusz III powrócił do Rzymu, ale ponownie mieszkańcy miasta zmusili go do ucieczki. Papież nie wrócił do Rzymu kierował odtąd Kościołem z miast, w których rezydował Velletri, Anagni i Werony. Papież Lucjusz III 4 listopada 1184r. w Weronie wydał bullę Ad abolendam haeresim, zwaną Kartą Inkwizycji w której po raz pierwszy sformułował program, który dał początek inkwizycji skierowanej przeciwko heretykom: jeżeli nie wyrzekną się swych błędów, będą ekskomunikowani przez Kościół a władza świecka będzie wymierzała karę. Papież Lucjusz III nałożył na biskupów obowiązek badania czystości wiary osób podejrzanych o głoszenie i sprzyjanie herezji. Wszystkich heretyków poddano generalnej ekskomunice. Zdekonspirowani heretycy przekazywani byli władzy świeckiej, która wymierzała im karę. Lucjusz III zmarł e Weronie i został pochowany w miejscowej katedrze.

 

172. Urban III (Umberto Crivelli) r.1185-1187

Umberto Crivelli urodził się w Mediolanie w rodzinie arystokratycznej. Był archidiakonem w Bourges. Papież Lucjusz III mianował go kardynałem – prezbiterem przy S. Lorenzo in Damaso, a następnie arcybiskupem Mediolanu. W dniu śmierci Lucjusza III kardynałowie zebrani w Weronie wybrali na papieża Umberto Crivelli. Koronowany przyjął imię Urban III. Mimo objęcia najwyższego stanowiska w Kościele pozostał arcybiskupem Mediolanu. Urban III nigdy nie sprawował urzędu Apostolskiego e Rzymie. Pontyfikat Urbana III przebiegał pod ostrym konfliktem z cesarzem Fryderykiem I Barbarossą. Na rozkaz cesarza wojska odizolowały papieża i kurię w Weronie od świata zewnętrznego, zastosowano rodzaj aresztu domowego. Władze Werony podczas konfliktu papieża Urbana III z cesarzem Fryderykiem I Barbarossą opowiedziały się za cesarzem i nakazały Namiestnikowi Chrystusa opuścić miasto. Papież Urban III udał się konno do Ferrary, w drodze zachorował. Urban III zmarł po przybyciu do Ferrary. Urban III został pochowany w katedrze w Ferrarze.

 

173. Grzegorz VIII - X (Alberto de Morra) r.1187

Alberto de Morra, urodził się w Benewencie około 1110r. Należał do zakonu kanoników regularnych św. Augustyna w Laon i był profesorem prawa w Bolonii. Papież Hadrian IV mianował go kardynałem – diakonem, a Aleksander III wyniósł do godności kardynała – prezbitera kościoła S. Lorenzo in Lucina. Alberto de Morra jako legat Aleksandra III przebywał w Anglii, Dalmacji i Portugalii. W lutym 1178r. Alberto de Morra został kanclerzem Kościoła rzymskiego. Napisał traktat Forma dictandi, który miał wpływ na kształt literacki dokumentów papieskich. Po śmierci Urbana III kardynałowie zebrani w Ferrarze wybrali na tron papieski Alberto de Morra, który przyjął imię Grzegorz VIII. Papież Grzegorz VIII przez całe życie nosił habit zakonny. Podobnie jak Urban III nigdy nie sprawował urzędu papieskiego z Rzymu. Zorganizowanie wyprawy krzyżowej stało się centralnym planem działania pontyfikatu Grzegorza VIII. Wiadomość o klęsce chrześcijan pod Hattin w Galilei (4 lipca 1187r.) oraz zajęcie przez Saladyna Jerozolimy (2 października 1187r.) wstrząsnęła zachodnim światem. Grzegorz VIII ogłosił krucjatę do Ziemi Świętej. W połowie listopada 1187r. papież opuścił Ferrarę z zamiarem dotarcia do Parmy. Zatrzymał się w Lukce w małym kościele gdzie był pochowany Wiktor IV, kazał zniszczyć nagrobek antypapieża a jego doczesne szczątki usunąć z kościoła i pochować na cmentarzu. Grzegorz VIII przybył do Pizy, gdzie zachorował i zmarł po 57 dniach pontyfikatu. Został pochowany w miejscowej katedrze.

 

174. Klemens III (Paolo Scolari) r.1187-1191

Paolo Scolari pochodził z bogatej rzymskiej rodziny. Papież Lucjusz III mianował go kardynałem – biskupem Praeneste (ab. Palestrina). Po śmierci Grzegorza VIII kardynałowie zebrani w Pizie wybrali Teobalda z Ostii na papieża, ale odmówił on przyjęcia godności. Kardynałowie dokonali następnego wyboru kardynała – biskupa Paolo Scolariego. Elekcja i koronacja papieża obyła się w obecności przedstawiciela cesarza, który był senatorem i konsulem rzymskim. Paolo Scolari przybrał imię Klemens III. Zaraz po intronizacji wydał odezwę do całego świata chrześcijańskiego, w której zapowiedział odpust zupełny dla tych, którzy pośpieszą na ratunek Ziemi Świętej. Nakazał publiczne modły w kościołach w intencji trwającej krucjaty. Papież Klemens III przywrócił władzę papieską w Rzymie (papież przez sześć lat przebywał na wygnaniu, za sprawą rządzącej komuny miejskiej). Za zgodą senatu rzymskiego Klemens III powrócił do miasta i zamieszkał na Lateranie. Senatorowie złożyli przysięgę wierności papieżowi i przywrócili mu dochody i prawo bicia monety. Klemens III był pierwszym papieżem, który stale rezydował w Rzymie od czasu powstania w 1143r. republiki komunalnej. Papież Klemens III do liturgii wprowadził podniesienie hostii i kielicha podczas Przemienienia – Przeistoczenia we Mszy św. W Polsce biskup Zygfryd uzyskał od papieża Klemensa III bullę pozwalającą na przeniesienie stolicy biskupiej z Wolina do Kamienia Pomorskiego i poddanie diecezji jurysdykcji Stolicy Apostolskiej. Papież Klemens III zmarł w Rzymie prawdopodobnie przed 30 marca 1191r. – dokładna data jego śmierci nie jest znana.

 

175. Celestyn III (Giacinto Bobone) r.1191-1198

Giacinto Bobone urodził się około 1105r. w arystokratycznej rodzinie Bobonich (później Orsinich). Papież Celestyn II, mianował go w 1144r. kardynałem-diakonem kościoła S. Maria in Cosmedin. Reprezentował papieża Hadriana IV na sejmie w Besancon w październiku 1157r. był zaufanym Aleksandra III przy negocjacjach traktatu pokojowego w Wenecji 24 lipca 1177r. Po śmierci Klemensa III, Giacinto Bobone został wybrany na papieża. Został wyświęcony i konsekrowany w święta wielkanocne w dniu 13 kwietnia 1191r. przybrał imię Celestyn III. Papież Celestyn III w 1198 zatwierdził założony w Palestynie Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie, znany w Polsce pod nazwą Krzyżaków. Papież Celestyn III uczynił Kurię papieską ośrodkiem prawnych decyzji. Uporządkował finanse Kościoła z pomocą kardynała Cencio Savellego (późniejszy papież Honoriusz III) który sporządził Liber censuum, zawierający spis wszystkich własności ziemskich należących do Stolicy Apostolskiej. Sędziwy i zmęczony chorobą wyraził życzenie abdykacji, miał wówczas 90 lat. Celestyn III zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Jana na Lateranie.

 

176. Innocenty III (Lotario dei Conti di Segni) r.1198-1216

Lotario Conti urodził się około 1160r. w Anagnii, był synem Trazymunda, hrabiego Segni i Klarycji z patrycjuszowskiego rodu Scottich.był kanonikiem bazyliki watykańskiej. Grzegorz VIII wyświęcił go na subdiakona, a papież Klemens III wuj Lotaria nadał mu godności kardynała – diakona kościoła SS. Sergio e Bacco. W dniu śmierci Celestyna III kardynałowie wybrali na papieża Lotario die Conti di Segni. Wyświęcony najpierw na kapłana, dzień później na biskupa i konsekrowany na papieża przybrał imię Innocenty III. Papież pojmował swoją godność jako godność zastępcy Chrystusa, uważając, że stoi między Bogiem a człowiekiem. Papież zabezpieczył dokumenty papieskie przed fałszerzami. Wyznaczył zadania kurii rzymskiej. Zobowiązał biskupów do składania, co cztery lata w Rzymie sprawozdań z działalności swoich diecezji ad limina. Papież Innocenty III przeznaczył trzy dni w tygodniu na audiencje. Papież Innocenty III zawarł w bulli Venerabilem prawo papieża do ustanowienia cesarzy. Otton IV w dokumencie z 22 marca 1209r. w Spiże zrzekł się prawa wyboru biskupów – elekcji miały dokonywać kapituły, zrzekł się też ins spolii prawa do spadku po duchowych i zezwolił duchownym odwoływać się bezpośrednio do papieża. W 1213r. cesarz Fryderyk II w podziękowaniu papieżowi za namaszczenie na króla ogłosił w Egerze tzw. Złotą bullę, w której zatwierdził wszystkie darowizny i obietnice złożone przez Ottona IV. Papież Innocenty III ogłosił w 1208r. krucjatę przeciwko albigensom na południu Francji, po zamordowaniu przez nich legata papieskiego. Innocenty III polecił zebrać i opublikować swoje dekrety w tzw. Compilatio tertia, które promulgował bullą Devotini vestrae. Papież wyraził zgodę na powstanie dwóch wielkich zakonów żebraczych - franciszkanów w 1210r. i dominikanów w 1216r. 1 listopada 1215r. Innocenty III zwołał Sobór Laterański IV. Papież Innocenty III dla Polski nadał arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Henrykowi Kietliczowi (1199 – 1219 ) uprawnienia legata papieskiego na całe Prusy, który zwołał synody dla wolnego wyboru biskupów przez kapituły. Synod w Krakowie 1207r. wybrał i zatwierdził Wincentego Kadłubka na arcybiskupstwo krakowskie. Kościół polski uzyskał na synodzie w Wolborzu przywilej sądowy. Polscy cystersi z Łękna chrystianizowali Prusów i Jaćwięgów. W 1198r. Innocenty III zatwierdził Zakon Trynitarzy. W 1202r. został założony Zakon Kawalerów Mieczowych. Innocenty III zmarł w Perugii i został pochowany w miejscowym kościele S. Lorenzo. Papież Leon XIII (1878 – 1903) przeniósł szczątki Innocenty III do Rzymu do bazyliki św. Jana na Lateranie, gdzie zostały pochowane w grobowcu wykonanym przez G. Lucchettiego.

 

177. Honoriusz III - IV (Cencio Savelli) r.1216-1227

Cencio Savelli urodził się około 1150r. w arystokratycznej rodzinie rzymskiej. Był kanonikiem regularnym w S. Maria Maggiore, w roku 11788 został szambelanem papieskim. Papież Klemens III mianował go podskarbim papieskim. W 1192r. Cencio Savelli napisał Księgę wpływów Kościoła rzymskiego – spis posiadłości Państwa Kościelnego i ich należności finansowych. Papież Celestyn III w 1193r. mianował go kardynałem – diakonem, a Innocenty III mianował go kardynałem – prezbiterem kościoła SS. Giovanni e Paolo. Po śmierci Innocentego III kardynałowie zebrani w Perugii wybrali Cencio Savellego na papieża, intronizowany przybrał imię Honoriusz III. Papież Honoriusz III stał się realizatorem postanowień Soboru Laterańskiego IV. 22 grudnia 1216r. Honoriusz III zatwierdził zakon dominikanów 29 listopada 1223r. zatwierdził regułę franciszkanów, a 30 stycznia 1226r. zatwierdził regułę karmelitów. Za zgodą Fryderyka II i Ludwika VIII papież wydał szereg zarządzeń przeciwko heretykom i zaakceptował w Italii zarządzenie nakazujące palenie heretyków na stosie. Papież Honoriusz III zatwierdził zbiór swych dekretów Compilatio quinta uważanych za pierwszy oficjalny podręcznik prawa kanonicznego. Papież Honoriusz III ogłosił krucjatę przeciwko pogańskim Prusom i umocniono panowanie biskupa pruskiego Chrystiana na Ziemi Chełmińskiej. W 1226r. Konrad I książę Mazowiecki, w celu obrony ziem polskich przed atakami Prusów sprowadził do Polski Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie – Krzyżacy. Otrzymali oni od cesarza Fryderyka II przywilej „Złotej Bulli” mocą, którego podbite ziemie pruskie stawały się ich własnością. Za pontyfikatu Honoriusza III zmarł św. Franciszek z Asyżu w 1226r. Honoriusz III zmarł i został pochowany w Rzymie w bazylice S. Maria Maggiore.

 

178. Grzegorz IX (Ugolino dei Conti di Segni) r.1227-1241

Ugolino Segni hrabia na Segni urodził się około 1155r. w Anagni. W 1198r. został mianowany przez papieża Innocentego III swego wuja, kardynałem – diakonem, a 1206r. kardynałem – biskupem Ostii. Pełnił funkcję legata papieskiego w Niemczech, Lombardii, Francji i Toskanii. Ugolino Conti przyjaźnił się z Dominikiem Guzmaną założycielem zakonu dominikanów i Franciszkiem z Asyżu. Po śmierci Honoriusza III kardynałowie wybrali go na papieża. Koronowany 21 marca 1227r. przybrał imię Grzegorz IX. Grzegorz IX ekskomunikował cesarza Fryderyka II za ociąganie się z wyruszeniem na krucjatę. Fryderyk II wynegocjował poddanie się Jerozolimy. Papież Grzegorz IX popierał w zwalczaniu herezji powstałe zakony franciszkanów, dominikanów, karmelitów i cystersów. Zatwierdził Zakon Braci Dobrzyńskich oraz Zakon Sióstr Magdalenek. Papież Grzegorz IX kanonizował w 1228r. Franciszka z Asyżu a w 1234r. Dominika Guzmana. Papież Grzegorz IX zebrał papieskie dekrety w Liber extra. Zbiór ten był jednym z podstawowych źródeł prawa kanonicznego aż do czasów Piusa X (1903 – 1914) i Benedykta XV (1914 – 1922). Papież zaostrzył sankcje przeciwko heretykom, nie znosząc prawa biskupów do sprawowania inkwizycji, powierzył ją dominikanom, których rozesłał po całej Europie. Grzegorz IX stworzył scentralizowaną, nie ograniczoną obszarem diecezji instytucję inkwizycji, która bezpośrednio podlegała papieżowi. W 1233r. Grzegorz IX założył uniwersytet w Tuluzie. Popierał rozwój studiów teologicznych i zniósł zakaz czytania filozoficznych pism Arystotelesa. Grzegorz IX zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

179. Aleksander IV r. 1254- 1261

Bratanek papieża Grzegorza IX, był ukwikłany w spory terytorialne z państwem niemieckim. Prowadził rozmowy z Bizancjum w sprawie pojednania Kościołów wschodniego i zachodniego, ale bez skutku. Odwołał bulle Inocentego IV wymierzone przeciw zakonom żebraczym, natomist potwierdził jego dekrety dotyczące inkwizycji. w 1225 r. kanonizował Klarę z Asyżu.

 

 

 

180. Urban IV r. 1261-1264

Dążył do likwidacji wpływów niemieckich w Państwie Kościelnym, co doprowadziło do kolejnych konfliktów terytorialnych i uzależnienia od Francji. Za jego pontyfikatu przestało istnieć bizantyjskie cesarstwo łacińskie podległe papieżowi. W 1264 roku wprowadził święto Bożego Ciała dla całego kościoła zachodniego.

 

 

 

181. Aleksander IV (Rinaldo dei Conti di Segni) r.1254-1261

Rinaldo dei Conti hrabia na Segni urodził się około 1200r. w Ienne. Był bratankiem papieża Grzegorza IX, który mianował go kargynałem – diakonem a w 1231r. kardynałem – biskupem Ostii. Za pontyfikatów Grzegorza IX i Innocentego IV pracował w kurii i jako kardynał – protektor zakonu franciszkańskiego. Po śmierci Innocentego IV w Neapolu większość przebywających tam kardynałów chciała powrócić do Rzymu, ale burmistrz zamknął bramy miasta i zmusił kardynałów do dokonania wyboru papieża na miejscu. Na odbytym konklawe wybrano Rinaldo dei Conti na papieża, który intronizowany przyjął imię Aleksander IV. Papież odwołał wszystkie bulle Innocentego IV wymierzone przeciwko zakonom żebraczym ograniczających ich duszpasterską i kaznodziejską aktywność. Aleksander IV 9 kwietnia 1256r. połączył wiele kongregacji pustelniczych i utworzył jedną regułę św. Augustyna. W 1257r. papież Aleksander IV potwierdził dekrety Grzegorza IX i Innocentego IV przeciwko herezji szerzącej się we Francji i Italii. W 1255r. Kanonizował założycielkę zakonu klarysek Klarę z Asyżu ( 1194 – 1253) Papież Aleksander IV mianował biskupem Ratyzbony Alberta Wielkiego dominikańskiego nauczyciela Tomasza z Akwinu. Za pontyfikatu Aleksandra IV Państwo Kościelne utraciło szereg królestw na rzecz króla Sycylii Manfreda (1232 – 1266), a większość politycznych misji zakończyła się niepowodzeniem. Za pontyfikatu Aleksandra IV w 1259 powstało dzieło Tomasza z Akwinu Summa contra gentilis. Aleksander IV zmarł i został pochowany w Viterbo w miejscowej katedrze.

 

182. Urban IV (Jacques Pantaléon) r.1261-1264

Jacques Pantaléon urodził się około 1200r. w Troyes we Francji w ubogiej rodzinie jako syn szewca Gerbersa. Był kanonikiem w Laon i następnie archidiakonem w Liege. W 1252r. został biskupem Verdum i jako legat Innocentego IV, odbył podróż do Polski. Aleksander IV mianował go patriarchą Jerozolimy i legatem papieskim w cesarstwie łacińskim w Konstantynopolu. Po śmierci Aleksandra IV, konklawe w Viterbo w ośmioosobowym składzie trwające trzy miesiące, wybrało na papieża Jacquesa Pantaléona patriarchę jerozolimskiego, który przyjechał do papieża w sprawach Ziemi Świętej. Koronowany przyjął imię Urban IV. Jako Francuz zachowywał bezstronność w sprawach politycznych. Zaraz po swoim wyborze papież Urban IV rozszerzył kolegium kardynalskie, mianując czternastu kardynałów w tym sześciu Francuzów. Za pontyfikatu Urbana IV królem Francji był Ludwik IX (1226 – 1270). Papież Urban IV zlecił dominikaninowi Tomaszowi z Akwinu opracowanie liturgii na święto Bożego Ciała, wprowadzonego do liturgii całego Kościoła po cudzie w Bolsena w 1263r,.kiedy to ksiądz odprawiający Mszę św. ujrzał krew wypływającą z konsekrowanej hostii. Urban IV w krótkim czasie zdołał odzyskać władzę nad znaczną częścią Państwa Kościelnego, nie opanował jednak Rzymu, ze względu na walki o władzę między rządzącymi. Papież Urban IV nie mogąc rezydować w Rzymie został zmuszony do ucieczki najpierw do Orvieto a następnie do Perugii. Urban IV zmarł i został pochowany e Perugii.

 

183. Klemens IV (Guy Folques) r.1265-1268

Guy Folques był synem prawnika urodził się około 1195r. w Saint-Giller-sur – Rhône. Początkowo był rycerzem, później służył wiedzą prawniczą. Guy Folques był żonaty i miał dwie córki. Po śmierci żony został klerykiem świeckim, a następnie kanonikiem i archidiakonem w Le Puy. 19 października 1257r. papież Aleksander IV mianował go biskupem Le Puy, a 10 października 1259r. został arcybiskupem Narbonne. Papież Urban Iv w grudniu 1261r. wyniósł Guy Folquesa do godności kardynała – biskupa kościoła S. Sabina. Po śmierci Urbana IV kardynałowie zebrani w Perugii na konklawe po czterech miesiącach obrad wybrali in absentia Guy Folquesa na papieża. Wracając z Anglii ze względów bezpieczeństwa w przebraniu mnicha przybył do Perugii, gdzie koronowany przyjął imię Klemens IV. Papież rezydował najpierw w Perugii, a potem w Viterbo. Ze względu na wrogą postawę Rzymian nigdy nie przybył do Wiecznego Miasta. 27 sierpnia 1265r. Klemens IV wydał bullę Licet ecclesiarum, w której zarezerwował dla biskupa Rzymu prawo do wszystkich wakujących w kurii beneficjów. Benificja mogły przez czas nieokreślony pozostawić do dyspozycji papieża i służyć jako wynagrodzenie. Klemens IV kanonizował Jadwigę Śląską żonę księcia Henryka Brodatego. Za pontyfikatu Klemensa IV Tomasz z Akwinu (1225 – 1274) napisał dzieło pt. Summa theologiae. Klemens IV zmarł w Viterbo i został pochowany w klasztorze dominikanów S. Maria in Grandi poza murami miasta.

 

184. bł. Grzegorz X (Tebaldo Visconti) r.1271-1276

Tebaldo Visconti urodził się około 1210r. w Piacenzy w rodzinie arystokratycznej. Studiował w Paryżu, gdzie spotkał Tomasza z Akwinu (1225 – 1274) i Bonawenturę (1217 – 1274). Był kanonikiem w Lyonie i archidiakonem w Liege. Po śmierci Klemensa IV zebrało się w Viterbo Święte Kolegium, które niemal przez trzy lata nie wybrało nowego papieża. Dowódca wojsk papieskich Rainero Gatti, upoważniony przez władze i ludność Viterbo, najpierw zamknął elektów w pałacu biskupim, potem zamurował drzwi i okna następnie zerwał dach, a w końcu odmówił dostarczenia żywności poza chlebem i wodą. Kardynałowie uwięzieni w pałacu i zagrożeni głodem wybrali na papieża in absentia Tebaldo Viscontiego, przebywającego na wyprawie krzyżowej w Ziemi Świętej z Królem Anglii Edwardem I (1272 – 1307). Tebaldo Visconti dowiedział się o swoim wyborze w Akcie dziś Akta w Izraelu, dotarł do Viterbo 10 lutego 1272r. następnie do Rzymu gdzie otrzymał święcenia kapłańskie i został koronowany w bazylice św. Piotra, przyjął imię Grzegorz X. Grzegorz X zwołał sobór powszechny do Lyonu. W drodze na obrady soboru zmarł Tomasz z Akwinu. Na Soborze Lyońskim II Kościół po raz pierwszy mocą najwyższego autorytetu określił prawdę o łącznym pochodzeniu Ducha Świętego – od Ojca i Syna. Sobór uchwalił prymat Stolicy Apostolskiej w Rzymie. Grzegorz X wydał na soborze konstytucję Ubi periculum, dotyczącą elekcji papieża. Nakazywała ona zebranie się elektorów w miejscu śmierci papieża najpóźniej w 10 dni po jego zgonie oraz przestrzeganie w tym miejscu takiej klauzury jak w zakonach. Wraz z elektorami miała być odizolowana służba. Po trzech dniach bezowocnych obrad miały zostać zmniejszone racje żywnościowe, a po tygodniu kardynałowie mieli otrzymywać tylko chleb i wodę. Dekrety soboru, ograniczały nadmierną kumulację stanowisk, potwierdzały zakaz tworzenia nowych zakonów. Przyjęte na soborze plany nowej krucjaty miały być finansowane przez królów zachodu. Papież Grzegorz X chciał zakończyć morderczy spór pomiędzy gwelfami – stronnictwem propapieskim a gibelinami – stronnictwem procesarskim. Papież Grzegorz X wizytował szereg diecezji w północnych Włoszech. Podczas podróży zmarł w Arezzo i został pochowany w miejscowej katedrze. Kościół czci Grzegorza X jako błogosławionego w liturgii 9 stycznia.

 

185. bł. Innocenty V (Pierre de Tarantaise) r.1276

Pierre de Tarantaise z górnej Val d’Isere w Sabaudii urodził się około 1224r. Wstąpił do zakonu dominikanów w Lyonie w 1240r. Ukończył teologię na uniwersytecie paryskim. Napisał komentarze do rozprawy teologicznej Sententias Piotra Lombardiego, którą w XII w. uważano za heretycką. Jest także autorem zbioru kazań, podręcznika etyki oraz komentarzy do listów św. Pawła. Przy współpracy Alberta Wielkiego (1200 – 1280) i Tomasza z Akwinu (1225 – 1274) opracował regułę studium dominikańskiego. Pierre de Tarantaise dwukrotnie był prowincjałem zakonu dominikanów we Francji. Papież Grzegorz X mianował go arcybiskupem Lyonu i kardynałem – biskupem Ostii i Velletri oraz wielkim penitencjariuszem i dziekanem Świętego Kolegium. Był aktywnym uczestnikiem Soboru Lyońskiego II w 1274r. Po śmierci Grzegorza X, kardynałowie zebrani w Arezzo na konklawe wybrali Pierre’a de Tarantaise na papieża. Intronizowany w Rzymie, w bazylice na Lateranie przyjął imię Innocenty V. Innocenty V był pierwszym papieżem wywodzącym się z zakonu dominikanów. Innocenty V bardziej zajmował się nauką niż polityką, był przyjacielem Bonawentury. Od duchowieństwa greckiego domagał się i uznania prymatu papieża i pisemnej przysięgi, że Duch Święty pochodzi od Ojca i Syna. Innocenty V zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Jana na Lateranie. Kościół czci Innocentego V jako błogosławionego w liturgii 22 czerwca.

 

186. Hadrian V (Ottobono Fieschi) r.1276

Ottobono Fieschi urodził się około 1205r. w Genui, w rodzinie hrabiów Lavagna. Był bratankiem papieża Innocentego IV, który mianował go w 1251r. kardynałem – diakonem kościoła S. Adriano. Papież Klemens IV w 1265r. wysłał Ottobono Fieschiego jako swego legata do Anglii. Po powrocie do Rzymu, Ottobono podjął pracę w kurii, był jednym z najbardziej wpływowych kardynałów w Świętym Kolegium. Po śmierci Innocentego V kardynałowie zebrani na konklawe w bazylice św. Jana na Lateranie wybrali na papieża Ottobono Fieschiego, który po wyborze przyjął imię Hadrian V. Następnego dnia po elekcji zebrał on kardynałów w bazylice laterańskiej i zawiesił dekret dotyczący sposobu wyboru papieża ogłoszony na Soborze Lyońskim II i zapowiedział wydanie nowego dekretu wyborczego. Z powodu panującego upału Hadrian V opuścił Rzym i osiadł w Viterbo, gdzie zmarł, zanim otrzymał święcenia kapłańskie, przed konsekracją i koronacją. Hadrian V zmarł i został pochowany w bazylice S. Franceso.

 

187. Jan XXI (Pedro Juliâo) r.1276-1277

Pedro Juliâo urodzony około 1210r. w Lizbonie był synem lekarza. Studiował na uniwersytecie paryskim nauki wyzwolone, następnie medycynę na uniwersytecie w Sienie. Był dziekanem Lizbony, archidiakonem Vermony i archidiakonem Bragi. Za pośrednictwem kardynała Ottobono (papież Hadrian V) papież Grzegorz X mianował go w 1272r. swoim osobistym lekarzem i arcybiskupem Bragi a w 1273r. został kardynałem – biskupem Tuskulum. Piotr Hiszpan cieszył się również ogromnym dorobkiem twórczości naukowej i filozoficznej. Po śmierci Hadriana V kardynałowie zebrani w Viterbo na konklawe wybrali na papieża Pedro Juliâo, który przyjął imię Jan XXI. Błędna w tym czasie numeracja licznych pontyfikatów papieży o imieniu Jan w XI i XX w. sprawiła, że w dziejach Kościoła brak jest papieża Jana XX. Pedro Juliâo – Jan XXI był jedynym Portugalczykiem na Stolicy Apostolskiej. Papież zamieszkał w pałacu biskupim w Viterbo, nie rezygnując z upodobań naukowych. Na tyłach pałacu kazał wybudować pomieszczenia które sam zaprojektował. Zaraz po swoim wyborze ponowił dekret Hadriana V zawieszający postanowienia Grzegorza X w sprawie konklawe. Kierowanie Kurią pozostawił kardynałowi Orsiniemu (papież Mikołaj III). Papież Jan XXI przyjął przysięgę wierności od króla Sycylii i Neapolu Karola I Andegaweńskiego i zatwierdził go jako cesarskiego zastępcę w Toskonii. Jan XXI wydał bullę Relatio nimis implacida 18 stycznia 1277r. potępiającą 219 twierdzeń awerroistycznych, wśród których znalazło się 19 twierdzeń Tomasza z Akwinu (1229 – 1274). Jan XXI został śmiertelnie ranny, gdy w jego gabinecie, który sam zaprojektował runął sufit. Jan XXI został pochowany w Viterbo w bazylice S. Franceso.

 

188. Mikołaj III (Giovanni Gaetano Orsini) r.1277-1280

Giovanni Gaetano Orsini urodził się po 1210r. Był synem Perny Gaetani i Mattea Rosso Orsiniego przywódcy wojsk papieskich, który jako pierwszy zamknął kardynałów podczas elekcji Celestyna IV. Szlachecka rodzina Orsinich była jedną z najpotężniejszych w Rzymie i należała do stronnictwa gwelfów. Giovanni Gaetano Orsini został mianowany przez papieża Innocentego V kardynałem – diakonem kościoła S. Nicola in Carcere Tulliano. W 1261r. papież Urban IV mianował go rektorem – zarządcą Sabiny i Kampanii, generalnym inkwizytorem oraz protektorem zakonu franciszkanów, a papież Jan XXI podniósł go do godności archiprezbitera bazyliki św. Piotra. Giovanni Gaetano Orsini należał do Świętego Kolegium ponad 30 lat i odgrywał znaczącą rolę w dyplomacji papieskiej. Po śmierci Jana XXI po sześciomiesięcznej sadiswakancji na Stolicy Piotrowej kardynałowie, wybrali Giovanniego Gaetano Orsiniego na papieża, który został intronizowany i przyjął imię Mikołaj III. Papież zainicjował wielo reform administracyjnych w Kościele i Państwie Kościelnym. Zabiegał o przywrócenie władzy papieskiej w Rzymie i wyeliminowanie obcych rządów. Stanowisko senatora Rzymu mógł piastować tylko obywatel rzymski, a za specjalną zgodą o ile pochodził spoza Wiecznego Miasta. Dążył do politycznej niezależności Stolicy Apostolskiej. Papieżowi udało się ustalić stabilne granice Państwa Kościelnego – przetrwały one do 1860r. papież okazywał szczególną życzliwość franciszkanom i dominikanom. Papież Mikołaj III podjął się radykalnej odnowy bazyliki św. Piotra w Rzymie. Mikołaj III jako pierwszy z papieży wybrał na rezydencję pałac watykański; całkowicie go przebudował i założył Ogrody Watykańskie. Papież Mikołaj III zbudował w Rzymie na Lateranie Capella Sancta Sanctorum. Mikołaj III zmarł w swojej rezydencji w Soriano koło Viterbo. Został pochowany e Rzymie w bazylice św. Piotra, w kaplicy św. Mikołaja, którą sam wybudował.

 

189. Marcin IV (Simone de Brion) r.1281-1285

Simone urodził się około 1210r. w Brie w pobliżu Angers w rodzinie szlacheckiej. Był archidiakonem i kanclerzem Rouen, skarbnikiem kościoła św. Marcina w Tours. W 1260r. został powołany przez Ludwika IX (1226 – 1270) króla Francji, na urząd kanclerza i strażnika pieczęci królewskiej. Wybrany na biskupa Le Puy, nie przyjął godności. Papież Urban IV mianował go w 1261r. kardynałem – prezbiterem kościoła S. Cecilia. Za pontyfikatów Urbana IV, Klemensa IV i Grzegorza X pełnił funkcje legata papieskiego we Francji. Po śmierci Mikołaja III, zebrani w Viterbo kardynowie, wśród których znajdował się Simon de Brie, przez półtora roku wiedzieli ze sobą spór o wybór następcy świętego Piotra. Karol I Andegaweński (1266 – 1285) król Sycylii polecił uwięzić dwóch kardynałów do tiary papieskiej, protegował zaś na urząd papieski Simona de Brie, wybrany przyjął imię Marcina IV w rzeczywistości był on drugim papieżem o tym imieniu na Stolicy Piotrowej, ze względu na mylne przyjęcie Marynusa I i II za kolejnych Marcinów II i III. Ponieważ na Viterbo nałożono interdykt za aresztowanie kardynałów, a Rzymianie nie zgodzili się na wpuszczenie papieża do miasta, Marcin IV został koronowany 23 marca 1281r. w Orvieto i tam rezydował. Papież Marcin IV był jednym z papieży, którzy całkowicie zmienili politykę swoich poprzedników. Zrzekł się godności senatora Rzymu na rzecz Karola I Andegaweńskiego, oddając tym samym władzę nad Państwem Kościelnym. Za pontyfikatu Marcina IV wybuchło powstanie na Sycylii 30 marca 1282r. przeciw Francuzom do którego wezwały głosy dzwonów kościelnych wzywający lud na nieszpory tzw. nieszpory sycylijskie. Marcin IV był przyjacielem i protektorem zakonów mendykanckich. W bulli Ad fractus uberes, wydanej 13 grudnia 1281r. przyznał członkom zakonów żebraczych prawo głoszenia kazań i słuchania spowiedzi w parafiach bez specjalnego pozwolenia, co spowodowało konflikt z duchowieństwem świeckim. Marcin IV musiał opuścić Orvieto z powodu wrogości gubernatora miasta a nie mógł się udać do Rzymu z powodu zamieszek, przybył więc do Perugii. Marcin IV zmarł i został pochowany w Perugii.

 

190. Honoriusz IV (Giacomo Savelli) r.1285-1287

Giacommo Savelli urodził się w 1210 r. w arystokratycznej rodzinie rzymskiej i był stryjecznym wnukiem papieża Honoriusza III. Giacomo Savelli był kanonikiem katedry w Châlons-sur-Marne. Papież Urban IV mianował go kardynałem-diakonem S. Maria in Cosmedin. Po śmierci Marcina IV kardynałowie zebrani w Perugii na konklawe Wybrali Rzymianina Giacomo Savellego na papieża, który przyjął imię Honoriusz IV. Na wieść o wybraniu na Stolicę Apostolską Rzymianina zapanował w Rzymie entuzjazm. Papież Honoriusz IV przybył do Wiecznego Miasta gdzie odbyła się jego koronacja 20 maja 1285 r. a Rzymianie nadali mu dożywotni tytuł senatora. Honoriusz IV wyznaczył na swego zastępcę w Rzymie rodzonego brata Pandulfa, który zaprowadził porządek i rządy żelaznej ręki. W ten sposób papież, bez żadnych przeszkód mógł rezydować w Rzymie. Początkowo zamieszkał na Watykanie, a potem w pałacu na Awentynie. Państwem Kościelnym rządził papież z pomocą swojej rodziny. Papież potępił w 1286 r. tzw. Braci Apostolskich, sektę mającą rygorystyczne poglądy na ubóstwo. Sekta została założona w 1260 r. w Palermo przez Gerarda Segarellego. Po potępieniu jej przez papieża członkowie sekty głosili, że Kościół nie przestrzega pierwotnego ubóstwa Apostołów i popadł w niewolę szatana. Honoriusz IV był pierwszym papieżem, który na uniwersytecie paryskim wprowadził naukę języków orientalnych. Honoriusz IV zmarł w Rzymie i został pochowany w kościele S. Maria Aracoeli.

 

191. Mikołaj IV (Girolamo Masci) r.1288-1292

Girolamo Masci urodził się 30 września1227 r. w Lisciano w pobliżu Asceli Piceno, w rodzinie urzędniczej. Wstąpił do franciszkanów, gdzie w1272 r. był prowincjałem w Dalmacji, a następnie w 12 74 r. generałem zakonu następcą mistyka i teologa Bonawentury (1217-1274). Girolamo Masci był legatem papieża Grzegorza X w Konstantynopolu. Papież Mikołaj III mianował go w 1278 r. kardynałem-prezbiterem kościoła S. Pudenziana a Marcin IV Kardynałem-biskupem Palestriny. Po śmierci Honoriusza IV wybór nowego papieża ciągnął się kilka miesięcy i bez rezultatu. W czasie konklawe z powodu upałów sześciu kardynałów zmarło a większość chorowała – postanowiono zawiesić posiedzenia konklawe. Kardynałowie zebrali się powtórnie, 15 lutego 1288 r. wybrano wtedy kard. Girolamo Masciego który dwukrotnie odmawiał przyjęcia godności papieskiej, ale kardynałowie unieważniali jego decyzję i po raz kolejny wybrali go na papieża. Girolamo Masci przybrał imię Mikołaj IV, był pierwszym papieżem wywodzącym się z zakonu franciszkańskiego. Papież zatwierdził reguły żeńskiej wspólnoty zakonnej św. Franciszka zwane Koletki. Za pontyfikatu Mikołaja IV trwały walki miedzy potężnymi rodami italskimi Colonnów i Orsinich. Papież Mikołaj IV faworyzował ród Colonnów, co naraziło go na niewybredne żarty. Mikołaj Iv zyskał tytuł „papieża misjonarzy”, gdyż w 1289 wysłał do wielkiego chana mongolskiego Kubiłaja (1260-1294) do Tatu Pekinu franciszkanina Giovanniego di Monte Corvino. Misja zakończyła się ustanowieniem Kościoła katolickiego w Chinach. Papież wydał bulle Coelestis altitudo potentiae, w której zatwierdził praktykę przekazywania połowy dochodów Stolicy Apostolskiej pod kontrolą kardynała szambelana do kolegium kardynalskiego jako wynagrodzenie za pracę. Papież Mikołaj IV przebudował i upiększył bazyliki S. Maria Maggiore i św. Jana na Lateranie. Z jego inicjatywy założono uniwersytety w Lizbonie i w Montpellier – Francja. Za pontyfikatu Mikołaja IV w 1290 r. przybyli na ziemię polskie Dominikanie założeni przez św. Dominika Guzmana (1171-1221) w 1206 r. Mikołaj IV zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice S. Maria Maggiore.

 

192. Św. Celestyn V (Pietro del Murrone) r.1294

Pietro del Murrone urodził się w około 1209 r. w Isernio w hrabstwie Molise jako jedenaste dziecko w rodzinie chłopskiej Angeleri i Marii. Pietro wstąpił do klasztoru benedyktyńskiego S. Maria di Faifola w pobliżu Montagano, ale około 1231 r. porzucił klasztor, by wieść życie pustelnicze w Abruzji. Wyświęcony w Rzymie na kapłana przez kilka lat żył jako pustelnik w jaskini górskiej Murrone nad Sulmoną. Wokół niego gromadzili się uczniowie, zwani później celestynami, których papież Urban IV włączył w 12 64 r. do zakonu benedyktyńskiego. W 1259 r. Pietro Angelari del Murrone otzrymał pozwolenie na zbudowanie kościoła S. Maria. Od papieża Grzegorza X uzyskał potwierdzenie włączenia swoich zwolenników oraz spirutuałów do zakonu benedyktyńskiego. Zwołał do kościoła S. Spirito w Maiella (Abruzja) pierwszą kapitułę generalna swej kongregacji, która uznała regułę sw. Benedykta (480-550) za obowiązującą. W 1276 r. Pietro Angelari del Murrone został opatem klasztoru S. Maria di Faifola i był proboszczem kościoła S. Spirito w Maiella. Po śmierci Mikołaja IV sadiswakancja na Stolicy Apostolskiej trwała dwadzieścia siedem miesięcy. Kardynałowie zebrani na konklawe najpierw w Rzymie, potem w Perugii wybrali na papieża Pietro Angelariego del Murrone, który przybrał imię Celestyn V. Został konsekrowany w kościele S. Maria di Collemaggio. Karol II Andegaweński zmusił papieża do zamieszkania w Castel Nuovo koło Neapolu. Celestyn V zatwierdził zgromadzenia swoich zwolenników jako „konregację ubogich eremitów” z regułą św. Franciszka, niezależna od władz zakonu franciszkańskiego. Papież Celestyn V ogłosił bullę Constitutionem felicis recordationis przywracają przepisy konklawe papieża Grzegorza X również w przypadku abdykacji. 13 grudnia 1294 na uroczystym konsystorzu Celestyn V odczytał formułę abdykacji, zdjął szaty pontyfikalne i oddał papieskie insygnia władzy. Dobrowolna rezygnacja Celestyna V z urzędu papieskiego była pierwszym wydarzeniem w dziejach Kościoła. Celestyn V stał się znów bratem Piotrem, który błagał kardynałów by dla dobra Kościoła dokonali jak najprędzej wyboru nowego papieża, został nim dotychczasowy doradca Celestyna V Benedetto Caetani – Bonifacy VIII. Bonifacy VIII obawiając się możliwości wykorzystania pozycji byłego papieża do powstania schizmy, nakazał pochwycić zbiegłego w góry Celestyna V i osadzić potajemnie w wieży Castello di Fumone w pobliżu Ferentino gdzie zmarł 19 maja 1296 r. Pochowany w Ferentino w 1317 r. zwłoki jego przeniesiono do S. Maria di Collemaggio w L,Aquila. Kościół lokalny czci Celestyna V jako świętego w liturgii 19 maja.

 

193. Bonifacy VIII (Benedetto Caetani) r.1294-1303

Benedetto Caetani urodził się około 1235 r. w Anagni, w arystokratycznej rodzinie Caetanich z Kampanii. Został kanonikiem w Todi a następnie pracował w kurii rzymskiej. Był sekretarzem papieży: Hadriana V, Mikołaja III I Marcina IV. Papież Marcin IV mianował go w 1281 r. kardynałem-diakonem S. Nicola in Carcere Tulliano. Był legatem papieskim we Francji na synodzie w Paryżu w 1290 r. Mikołaj IV w 1291 r. mianował go kardynałem-prezbiterem. Benedetto Caetanin doradził papieżowi Celestynowi V abdykację. Po abdykacji Celestyna V, kardynałowie zebrali się na konklawe w Castel Nuovo koło Neapolu, wybrali na papieża Benedetto Caetaniego, który przyjął imię Bonifacy VIII. Bonifacy VIII przeniósł swoją siedzibę z Neapolu do Rzymu. Papież do Wiecznego Miasta wjechał na białym koniu, którego uzdę trzymał król Karol II Andegaweński, poprzedzany przez herolda niosącego dwa miecze – symbol podwójnej władzy papieża: duchowej i świeckiej. Uroczystości konsekracji i koronacji odbyły się 23 stycznia 1295 r. Bonifacy VIII zaczął swój pontyfikat od uporządkowania spraw administracyjnych w kurii i Państwie Kościelnym. Bonifacy VIII bullą Antiquorum habet fidem ogłosił rok 1300 Rokiem Świętym. Ponieważ nie można było zaprosić pielgrzymów do grobu Jezusa Chrystusa w Jerozolimie należało zgromadzić wiernych przy grobach apostołów Piotra i Pawła w Rzymie. Metropolita gnieźnieński Jakub Świnka (1283-1314) uzyskał zgodę Bonifacego VIII na koronację na króla pierwszego po rozbiciu dzielnicowym księcia Przemysław II w 1295 r. Papież Bonifacy VIII udzielił poparcia Władysławowi I Łokietkowi, który w jubileuszowym roku 1300 przybył do Rzymu prosząc papieża o wstawiennictwo w sporze o koronę z księciem Czech. Wacław II czeski w 1300 r. koronował się na króla polskiego. Papież bullą z 10 czerwca 1302 r. zakazał Wacławowi II używania tytułu króla polskiego, wezwał go do udowodnienia praw do korony polskiej. Bonifacy VIII nakazał umieścić konstytucję Ubi Periculum Grzegorza X o konklawe, która stała się norma prawną w Kościele. Papież przeprowadził konieczne zmiany w administracji kurii. Polecił skatalogować papieską bibliotekę i zreorganizował archiwum watykańskie. W 1303 utworzył uniwersytet w Rzymie i Awinionie. Konflikt pomiędzy królem francuskim Filipem IV Pięknym (1285-1314) a papieżem Bonifacym VIII doprowadził z jednej strony do nieudanego zamachu w Anagni na następcę św. Piotra, a w odwecie ekskomunice króla i wszystkich uczestników zamachu. Za pontyfikatu Bonifacego VIII do tiary używanej przez papieży dodano drugi diadem. Bonifacy VIII zmarł w Rzymie i został pochowany w bazylice św. Piotra.

 

194. Bł. Benedykt XI (Niccoló Boccasio) r.1303-1304

Boccasini urodził się w 1240 r. w Treviso w rodzinie notariusza. Niccoló w 1254 r. wstąpił do zakonu dominikańskiego, studiował teologię i filozofię w Wenecji i Mediolanie a później przez kilka lat wykładał teologię. W 1286 r. został prowincjałem dominikanów i w Lombardii a w 1296 r. generałem zakonu. Papież Bonifacy VIII mianował go kardynałem-biskupem Ostii. W latach 1301 – 1302 Niccoló Boccasini podróżował jako legat papieski na Węgry, do Polski, Dalmacji, Chorwacji i Serbii. Po śmierci Bonifacego VIII kardynałowie zebrani w Rzymie na konklawe wybrali Niccoló Boccasiniego na papieża, koronowany przyjął imię Benedykt XI. Benedykt XI rozpoczął pontyfikat od zdjęcia ekskomuniki nałożonej przez Bonifacego VIII na dwóch kardynałów z rodu Colonna. Papież nie przywrócił im godności kardynalskiej ani skonfiskowanych posiadłości, czego się spodziewali, w konsekwencji doprowadziło to do rozruchów w Rzymie. Rzym rozdzierany walkami między rodami nie zapewnił papieżowi bezpieczeństwa i spokoju. Benedykt XI w kwietniu 1304 r. przeniósł się do Perugii. Benedykt XI w czasie swego pontyfikatu wzmocnił rolę kolegium kardynalskiego, którego rady zasięgał. Najważniejszym problemem pontyfikatu Benedykta XI były stosunki z królem Filipem IV Pięknym. Papież cofnął ekskomunikę ze wszystkich zamieszanych w zamachach w Anagnii z wyjątkiem jego przywódcy kanclerza królewskiego Gvillauméa Nogarta (1260-1313) i włoskich świętokradców. Benedykt XI zmarł i został pochowany w Perugii w kościele S. Domenico. Kościół czci Benedykta XI jako błogosławionego w liturgii 7 lipca.

 

195. Klemens V (Bertrand de Got) r.1305-1314

Bertrand de Got urodził się około 1260 r. w Villandraut departamencie Gironde, w szlacheckiej rodzinie gaskońskiej spokrewnionej z rodami de Périgard i d,Armagnac. Był kanonikiem-zakrystianem w Bordeaux, a następnie wikariuszem generalnym swego brata Béralda de Got, arcybiskupa Lyonu. Papież Bonifacy VIII w 1295 r. mianował go biskupem Comminges, a następnie w 1299 r. arcybiskupem Bordeaux. Po śmierci Benedykta XI kardynałowie zebrani na konklawe w Perugii po jedenastu miesiącach obrad, wybrali na papieża Bertranda de Gota, który przybrał imię Klemens V. Początkowo zamierzał koronować się w Vienne, uległ jednak namowom króla Filipa IV Pięknego i przeniósł koronację do Lyonu. Uroczystości odbyły się w kościele św. Justa w obecności króla Francji 15 listopada 1305 r. Klemens V początkowo rezydował w Bordeaux oraz w Poitiers, myślał o powrocie do Rzymu, ale ostatecznie osiadł w Awinionie i tym samym zainaugurował tzw. niewolę awiniońskich papieży. Klemens V traktował Awinion jako miejsce tymczasowego pobytu, dlatego z Rzymu sprowadził tylko niezbędne dokumenty potrzebne do funkcjonowania kurii. Tymczasowość pobytu papieży w Awinionie trwała 70 lat. Papież zamieszkał w klasztorze dominikańskim, a Państwem Kościelnym zarządzał przez swoich krewnych. Klemens V pod naciskiem króla francuskiego Filipa V Pięknego zwołał sobór w Vienne (październik 1311 – maj 1312), był to piętnasty sobór powszechny. Klemens V ulegając naciskom króla Filipa IV Pięknego zawiesił a następnie rozwiązał działalność zakonu templariuszy nie na podstawie wyroku sądu, ale na mocy zarządzenia administracyjnego papieża, a cały ich ogromny majątek został zagrabiony przez króla Francji. 5 maja 1313 r. kanonizował Celestyna V jako wyznawcę, który zmarł uwięziony. Papież nakazał założenie katedr języków orientalnych na uniwersytetach w Paryżu, Oxfordzie, Bolonii i Salamance. Ustanowił uniwersytety w Orleanie i w Perugii. W 1307 r. papież Klemens V podniósł Pekin do rangi arcybiskupstwa. Podporządkował władzy papieża cały episkopat zachodni i ograniczył autonomię kapituł katedralnych. Klemens V rozciągał na całą Europę system fiskalny. Papież Klemens V nakazał rozwiązanie wszystkich wspólnot beginek i begardów, zorganizowanych na kształt franciszkańskiego lub dominikańskiego trzeciego zakonu ludzi świeckich. Klemens V zorganizował stałe sądy; papież i kardynałowie tworzyli konsystorz – sąd apelacyjny dla całego Kościoła; trybunały kardynalskie zajmowały się kwestiami procedury sądowej i egzekwowaniem wydanych wyroków. Klemens V zmarł w Roquemaure w pobliżu Carpentras, a pochowany został w kościele parafialnym Uzeste.

 

196. Jan XXII (Jacques Armand Duése) r.1316-1334

Jacques Duése urodził się około 1244 r. w Cahors,w rodzinie mieszczańskiej. Jacques Duése był kanclerzem Andegawenów, biskupem Fréjus, Awinionu, kardynałem-prezbiterem S. Vitale i kardynałem-biskupem Porto. po śmierci Klemensa V kardynałowie, na zebranym konklawe Carpentras, koło Awinionu zostali rozpędzeni siłą. Doszło do ostrego konfliktu między frakcjami. Dopiero w marcu 1316 r. hrabia Poitiers Filip (przyszły król Francji Filip V 1316-1322) zebrał kardynałów w Lyonie, którzy wybrali na papieża Jacquesa Armanda Duése. Konsekrowany i koronowany w Lyonie, przyjął imię Jan XXII. Ludwik IV Bawarski (1314-347) król Niemiec nie uznał papieskiej ekskomuniki z 23 marca 1324 r. wkroczył do Rzymu gdzie 17 stycznia 1328 r. koronował się na cesarza. Ludwik IV Bawarski oświadczył, że koronę przyjmuje z „woli ludu” z rąk senatora Rzymu Sciarro Colonna, a nie od papieża. Cesarz opublikował dekret, w którym ogłosił depozycję z urzędu papieża a przedstawiciele kleru rzymskiego naznaczyli na nowego papieża Pietro Rainalluciego – Mikołaj V. Jan XXII zreorganizował kurię. Papież ustanowił dwór papieski w Awinionie, nakazał promulgować zbiór praw obowiązujących w Kościele, zabronił kumulowania więcej niż dwóch beneficjów. Rozpoczął tworzenie biblioteki papieskiej w Awinionie i założył uniwersytet w Cahors. Papież Jan XXII w 1319 r. ustanowił Najwyższy Order Chrystusa. W 1322 r. wydał bullę Docta sanctorum, pierwszy papieski dokument dotyczący muzyki kościelnej. W 1323 r. zmarł podróżnik Marco Polo (1254-1323) w tym też roku papież Jan XXII kanonizował dominikanina Tomasza z Akwinu. Za zgodą Jana XXII Władysław I Łokietek został koronowany na króla przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława (1317-1341). Papież nakazał Krzyżakom zwrot Polsce Pomorza Gdańskiego zajętego w 1308 r. Za pontyfikatu Jana XXII odbyła się zwycięska bitwa pod Płowcami 1331 r. króla Łokietka z Krzyżakami. Jan XXII nakazał Henrykowi z Wierzbna biskupowi wrocławskiemu zorganizować trybunał inkwizycyjny, ustanowił papieskimi inkwizytorami w Kościele polskim dominikanina Peregryna z Opola dla diecezji wrocławskiej i franciszkanina Mikołaja Hospodyńca dla diecezji krakowskiej. Jan XXII polecił do tiary papieskiej wprowadzić trzecią obręcz koronacyjną. Jan XXII zmarł i został pochowany w Awinionie w miejscowej katedrze.

 

197. Benedykt XII (Jacques Fournier) r.1334-1342

Jacques Fournier urodził się około 1280 r. w Saverdun koło Foix, we Francji w ubogiej rodzinie młynarza. Wstąpił do zakonu cystersów w Boulbonne departament Haute – Garonne. W 1311 r. został opatem w Fontfroide w pobliżu Narbonne, był biskupem Pamiers w 1317 r. a następnie biskupem Mirepoix w 1326 r. Swoje diecezje uwolnił od herezji waldensów, katarów i albigensów. Papież Jan XXII w grudniu 1327 r. mianował go kardynałem – prezbiterem kościoła S. Prisca. Po śmierci Jana XXII kardynałowie wybrali Jacquesa Fournier na papieża. Przyjął imię Benedykt XII i został koronowany w kościele dominikanów w Awinionie. Papież Benedykt XII zreformował kurię i Świętą Penitencjarię oraz zakony. Wędrującym mnichom nakazał powrót do macierzystych domów zakonnych. Zostały opracowane nowe konstytucje dla cystersów, franciszkanów i benedyktynów. Regulowały one dochody, zakazywały włóczęgostwa, wprowadzały regularne wizytacje domów zakonnych, ustanawiały ośrodki studiów i pobytu nowicjuszy. Benedykt XII ustanowił na dworze papieskim inkwizycję, która odkryła wiele przypadków herezji, rozpoczął odnowę bazyliki św. Piotra i bazyliki na Lateranie z zamiarem powrotu kurii do Rzymu. Gdy plany przeniesienia Stolicy Apostolskiej okazały się nierealne, z powodu panującej anarchii papież Benedykt XII umocnił kurię w Awinionie, budową pałacu-fortecy Palais Vieux. Benedykt XII przeniósł z Asyżu do Awinionu całe archiwum papieskie. Mianował pięciu nowych kardynałów francuskich i tylko jednego Włocha. Polityczne uzależnienie papieża od królów Francji wykorzystał cesarz Ludwik IV Bawarski (1314-1347). Na zjeździe frankfurckim Rzeszy w maju 1338 r. ogłoszono manifest Fidem Catholican – proklamację, że władza cesarska pochodzi od Boga a nie od papieża, co przypieczętował dekret na drugim sierpniowym sejmie frankfurckim „Licet ivris. Benedykt XII nosił habit zakonny, ale kazał dołożyć do swojej tiary trzeci diadem. Benedykt XII zmarł i został pochowany w Awinionie w miejscowej katedrze.

 

198. Klemens VI (Pierre Roger) r.1342-1352

Pierre Roger de Beaufort urodził się w 1291 r. na zamku Maumont w pobliżu Limoges w rodzinie szlacheckiej jako drugi syn Guillauméa Rogera. Wstąpił do zakonu benedyktyńskiego w La Chaise-Dieu. W 1326 r. został opatem w Fécamp i La Chaise-Dieu. W 1328 r. objął biskupstwo w Arras, w 1329 r. arcybiskupstwo w Sens, a w 1330 r. arcybiskupstwo w Rouen. Pierre Roger był kanclerzem Francji. Papież Benedykt XII mianował go kardynałem-prezbiterem kościoła SS. Nereo ed Achilleo. Po śmierci Benedykta XII kardynałowie wybrali na papieża Pierr,a Rogera. Był on czwartym papieżem awiniońskim. Przyjął imię Klemens VI i został koronowany w Awinionie. Papież Klemens VI w bulli Unigenitus 27 stycznia 1343 r. ogłosił rok 1350 rokiem jubileuszowym. Na prośbę delegacji Rzymian papież wyraził zgodę by rok jubileuszowy był obchodzony nie, co sto lat jak chciał Benedykt VIII ale co pięćdziesiąt lat. Do grobu św. Piotra przybywali pątnicy z całej Europy dla uzyskania w roku jubileuszowym szczególnych łask i odpustów. Papież Klemens VI mimo nalegań Rzymian nie wyraził chęci powrotu do Rzymu a nawet w 1348 r. dla zapewnienia stałego pobytu kurii wykupił dzierżawiony dotychczas Awinion wraz z okręgiem Venaissin od królowej Neapolu Joanny I (1343-1382). Powiększył pałac w Awinionie i wprowadził większą liczbę Francuzów do kolegium kardynalskiego. W okresie papieży awiniońskich Państwo Kościelne rozpadło się. Klemens VI podjął działania by proces ten zahamować. Klemens VI był mecenasem artystów i pisarzy. W Rzymie utworzył studium języków klasycznych: grecki i cycerońskiej łaciny. Do Awinionu papież zwołał komisję astronomów, która miała przeprowadzić korektę kalendarza juliańskiego, wprowadzonego przez Juliusza Cezara. Klemens VI ingerował w spór polsko-krzyżacki. Kazimierz III Wielki król Polski (1333-13700, wszczął rokowania z zakonem, zakończone pokojem kaliskim w 1343 r. który przyznawał Krzyżakom Pomorze, papież jednak nie zatwierdził tego pokoju. Poparł natomiast ekspansję Kazimierza III Wielkiego na Wschód, przeznaczając na ten cel papieskie dziesięciny uzyskane od duchowieństwa w Polsce. Klemens VI zmarł w Awinionie a został pochowany w klasztorze La Chaise-Dieu.

 

199. Innocenty VI (Etienne Aubert) r.1352-1362

Etienne Aubert urodził się w 1282r. w Monts w pobliżu Pompadore Limoges. Był profesorem prawa cywilnego i naczelnym sędzią w Yuluzie. Był biskupem Noyon i Clermont. Papież Klemens VI mianował go kardynałem – prezbiterem w 1342r. a następnie wyniósł do godności kardynała – biskupa Ostii w 1352r. Po śmierci Klemensa VI kardynałowie zebrani na konklawe w Awinionie zadecydowali o zwiększeniu wpływów Świętego kolegium, układając i zaprzysięgając w tym celu kapitulację, która zobowiązywała tego spośród nich, który zostanie wybrany na papieża, do jej przestrzegania. Kardynałowie wybrali na papieża Etienne Auberta, który po uroczystości koronacyjnej przyjął imię Innocenty VI. Papież Innocenty VI ogłosił kapitulację wyborczą za nieważną, potępił posiadanie dwóch beneficjów; nakazał duchownym powrócić do miejsc urzędowania; ograniczył wydatki dworu papieskiego. Popierał przełożonych zakonów, usiłujących przywrócić rygory zakonne. Zwalczał franciszkańskich spirytuałów. Innocenty VI wyraził chęć powrotu do Wiecznego Miasta. Karol IV (1346 – 1378) król Czech został wybrany na króla rzymskiego w 1346r. Na Wielkanoc 5 kwietnia 1355r. został koronowany na cesarza przez kardynała – biskupa Ostii za zgodą papieża. W następnym roku po sejmach w Norymberdze i w Metzu cesarz Karol IV ogłosił tzw. „Złotą Bullę”, która uregulowała sprawę wyboru króla niemieckiego bez prawa zatwierdzania wyboru króla przez papieża. Kardynał Egidio de Albornoz (1295 – 1367) rządzący w Rzymie w imieniu papieża ogłosił tzw. Constitutiones Aegidianae – Konstytucje Egidiańskie, które uregulowały stosunki prawne na terenie Państwa Kościelnego. Państwo Kościelne zostało podzielone na siedem części; na czele każdej stał rektor. Innocenty VI w celu obrony miasta Awinion przed grupami zbójców zbudował fortyfikacje. Król Polski Kazimierz III Wielki uzyskał od Innocentego VI zgodę na ustanowienie w 1358r. biskupstwa we Włodzimierzu Wołyńskim, Lwowie i Chełmie. Innocenty VI zmarł w Awinionie i został pochowany w klasztorze kartuzów e Villeneuve-les-Avignon.

 

200. Bł. Urban V (Guillaume de Grimoard) r.1362-1370

Guillaume de Grimoard urodził się w 1310 r. na zamku Grisac w rodzinie szlacheckiej. Guillaume był benedyktynem w klasztorze S. Victor w Marsylii. Uzyskawszy w 1342 r. doktorat z prawa kanonicznego, jako zakonnik wykładał w Montpellier i Awinionie prawo kanoniczne. W 1352 r. został opatem klasztoru S Germain w Auxerre a w 1362 r. opatem S. Victor w Marsylii. W latach 1352, 1354, 1360 i 1362 był legatem papieskim we Włoszech. Po śmierci Innocentego VI kardynałowie zebrani na konklawe wybrali na papieża brata Klemensa VI, który wyboru nie przyjął. Wówczas wybrano jednomyślnie Guillaume,a de Grimoarda, który nie należał do Świętego Kolegium. Przyjął imię Urban V i został intronizowany i koronowany w Awinionie 6 listopada 1362 r. Papież Urban V nosił benedyktyński habit i żył jak mnich. 1363 r. postanowił, że wszystkie stolice patriarchalne i biskupie oraz większość stanowisk zakonnych powinny być obsadzone przez papieża. Kontynuował reformy ograniczając wydatki na utrzymanie dworu, ustanowił stopnie oskarżycieli i prawników w kurii awiniońskiej, obniżył o połowę dziesięciny, zakazał posiadania dwóch beneficjów, zreorganizował Kamerę Apostolską i zachęcił do zwoływania synodów prowincjonalnych. W 1365 r. Urban V wydał bullę przeciwko begardom we Francji, i Niemczech. Papież Urban V 30 kwietnia 1367 r. opuścił Awinion, powrócił do Rzymu i zamieszkał w pałacu na Watykanie, który kazał odnowić będąc jeszcze w Awinionie. Zamieszki i presja kardynałów francuskich spowodowały, że papież powrócił do Awinionu 27 września 1370 r. Urban V był szóstym papieżem w Awinionie i pierwszym, który powrócił do Rzymu. W Rzymie papież nakazał odbudowę zniszczonych kościołów i całkowitą przebudowę bazyliki św. Jana na Lateranie, która spłonęła w 1360 r. W czasie pobytu Urbana V w Rzymie miały miejsce dwa znamienne wydarzenia. W 1368 r. przybył cesarz Karol IV Luksemburski (1346-1378) król niemiecki i czeski, oraz cesarz bizantyński Jan V. Papież Urban V utrzymywał kilkuset biednych studentów uczących się na francuskich uniwersytetach. Zmienił statuty kilku uniwersytetów i zgodził się na powołanie nowych w Orange, Wiedniu i w Krakowie. 12 maja 1364 r. Kazimierz III Wielki, król Polski, wystawił dokument erekcyjny Uniwersytetu krakowskiego. W Polsce w 1358 r. ustanowiono biskupów we Włodzimierzu Wołyńskim, Lwowie i Chełmie. Urban V ustanowił arcybiskupa w Haliczu. Metropolię halicką erygowano w 1375 r. a następnie przeniesiono do Lwowa. Urban V zmarł w Awinionie i został początkowo pochowany w katedrze Notre-Dame-des-Doms w Awinionie, a następnie jego ciało przeniesiono do opactwa S. Victor w Marsylii. Kościół czci Urbana V jako błogosławionego w liturgii 19 grudnia.

 

201. Grzegorz XI (Pierre Roger de Beaufort) r.1370-1378

Pierre Roger de Beaufort urodził się w 1329 r. na zamku Maumont w pobliżu Limoges. Był synem Guillaume,a de Beauforta i Marie du Chambon i bratankiem papieża Klemensa VI. Jedenastoletni Pierre Roger de Beaufort otrzymał kanonie w Rodzie i Paryżu. Klemens VI mianował go w wieku dziewiętnastu lat kardynałem-dikonem kościoła S. Maria Nuova i wysłał na studia do Perugii gdzie otrzymał wykształcenie prawnicze. Po śmierci Urbana V kardynałowie zebrani na konklawe w Awinionie wybrali na papieża Pierr,a Rogera de, Beauforta, który przyjął imię Grzegorz XI i został konsekrowany i koronowany w Awinionie. Papież Grzegorz XI podjął wysiłek zreformowania zakonu joannitów i dominikanów ustanawiając kardynała-protektora. Grzegorz XI opuścił Awinion w dniu 13 września 1376 r. przekonany o słuszności swojej decyzji przez Katarzynę ze Sieny (1347-1380). Wkroczył do Wiecznego Miasta w dniu 17 stycznia 1377 r. po latach przebywania papieży w Awinionie i zamieszkał w pałacu watykańskim. W rzymie wrogość do papieża Francuza Grzegorza XI po krwawych wojnach z Florencją zwłaszcza w Cesenie w 1377 r. przez legata papieża kardynała Roberta z Genewy (późniejszego Klemensa VII) tak się wzmogła, że musiał uciekać do Anagni. Grzegorz XI był ostatnim Francuzem prawowicie zasiadującym na Stolicy Piotrowej. Grzegorz XI zmarł w Rzymie i został pochowany w kościele S. Maria Nuova – obecnie św. Franciszki Rzymianki przy Forum Romanum.

 

202. Urban VI (Bartolomeo Prignano) r.1378-1389

Bartolomeo Prignano urodził się około 1318 r. w Neapolu. Był arcybiskupem Acerenzy w 1363 r., a od 1377 r. Bari. Pracował w kurii w Awinionie, a po przeniesieniu kurii do Rzymu w 1376 r. był kanclerzem Grzegorza XI. Po śmierci Grzegorza XI zebrało się po raz pierwszy od siedemdziesięciu pięciu lat (1303 r.) konklawe w Rzymie. Kardynałowie wybrali na papieża Bartolomeo Prignano, nie będący – kardynałem członkiem Świętego Kolegium. Był on pierwszym papieżem, którego wybrano w Watykanie po tzw. niewoli Awiniońskiej. Został intronizowany, przybrał imię Urban VI. Kardynałowie podejrzewając chorobę umysłową u papieża Urbana VI po wielu próbach polubownego załatwienia dalszego pontyfikatu, ogłosili 2 sierpnia 1378 r. deklarację, że elekcja Urbana VI z tronu. Kardynałowie przenieśli się do Fondi, gdzie wybrali na papieża kardynała Roberta de Genéve. Przyjął on imię Klemens VII i został koronowany. Rozpoczęła się wielka schizma w Kościele zachodnim (1378-1417). Urban VI papież i Klemens VII antypapież, korespondowali z władcami, uniwersytetami, biskupami, wysyłali swoich legatów, mianowali własnych kardynałów. Władcy zaś w zależności od sytuacji politycznej „czy finansowej zmieniali orentację. Chrześcijańska Europa została podzielona. Urban VI i Klemens VII wzajemnie się ekskomunikowali. Wojska papieża Urbana VI zajęły Zamek św. Anioła, który pozwalał sprawować kontrolę nad Rzymem. Pokonany zbrojnie Klemens VII wycofał się najpierw do Neapolu, a następnie do Awinionu. Urban VI został opuszczony przez większość swoich kardynałów, skarb pozostawił pusty, państwo papieskie doprowadził w stan anarchii i naraził autorytet namiestnika Chrystusowego. Papież Urban VI nakazał obchodzenie roku świętego co trzydzieści trzy lata, na pamiątkę długości życia Chrystusa i rozszerzył na cały Kościół święto Nawiedzenia Matki Bożej, obchodzone 2 lipca przez franciszkanów. W 1378 r. papież zatwierdził Zakon św. Brygidy – Brygidki, założony przez Brygidę Szwedzką (1303-1373). Za pontyfikatu Urbana VI Litwa przyjęła chrzest z Polski, a papież fakt ten zatwierdził i erygował 17 lutego 1387 r. biskupstwo wileńskie, które potem włączono do metropolii gnieźnieńskiej. Papież Urban VI zmarł w Rzymie i został pochowany w krypcie bazyliki św. Piotra.